Voyager au début du XIXe siècle : entre charmes et inconvénients. D’après le journal de voyage du prince Henryk Lubomirski

Abstract

W roku 1811 książę Henryk Lubomirski i jego żona Teresa z Czartoryskich odbyli podróż po Francji. Rozpoczęła się ona w kwietniu w Genewie i zakończyła siedem tygodni później w tym samym mieście. Jest to wędrówka po własnych śladach, odtworzenie trasy pokonanej przez księcia w czasie Grand Tour. Marszruta prowadzi przez Lyon, Aix, Awinion, Marsylię, Tulon i Turyn. W czasie tej wyprawy książę prowadził dziennik, w którym skrupulatnie notował nie tylko spostrzeżenia na temat dzieł sztuki i zabytków, ale również praktyczne informacje dotyczące środków lokomocji, przebytych odległości, oberży i hoteli, opłat, które podróżnicy wnoszą na kolejnych miejscach postoju. Lubomirski dokładnie opisywał także formalności paszportowe i celne, którym muszą poddać się wszyscy wjeżdżający do Cesarstwa oraz niebezpieczeństwa czyhające na turystów. Relacja księcia jest ważnym dokumentem epoki, obrazującym codzienność peregrynacji na początku wieku XIX, w epoce, w której podróż staje się zjawiskiem masowym, dostępnym nie tylko arystokracji.

The Prince Henryk Lubomirski’s travel account illustrates his journey through France made in 1811; the reconstruction of his Grand Tour’s itinerary. The wanderers commence their expedition in Geneva and return to this city seven weeks later. They traverse Lyon, Aix, Avignon, Marseille, Toulon, Turin. During this cross the prince keeps an account in which not only he describes masterpieces and historic monuments but gives some practical information about means of conveyance, distances, inns and hotels, charges and tolls as well. Morover, Lubomirski outlines customs and passports formalities operative in the Empire and risks to which the tourists are exposed. This account is a cardinal document depicting the everyday life of the peregrinationin the beginning of the 19th century, at the time when traveling becomes a mass experience, accessible not only for aristocracy.