Nadpłata podatkowa a zwrot podatku w wyniku orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego i Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej

Abstract

Rozprawa poświęcona jest nadpłacie uregulowanej w art. 72 o.p., (którą można nazwać nadpłatą dotyczącą sfery stosowania i przestrzegania prawa) oraz nadpłacie z art. 74 o.p., tj. „nadpłacie powstałej w wyniku orzeczenia TK i TSUE”, a więc dotyczącej sfery stanowienia prawa. Nadpłata z art. 72 o.p. i „nadpłata powstała w wyniku orzeczenia TK i TSUE”, to świadczenia różne co do swej istoty, choć tak samo nazwane i łączące się – tak samo – z obowiązkiem zwrotu ze strony podmiotu publicznego uiszczonego świadczenia. Z uwagi na brak klasycznej definicji nadpłaty w Ordynacji podatkowej, powodującej trudności z określeniem jej istoty, zakresu i cech pozwalających odróżnić ją od cywilnoprawnego nienależnego świadczenia, w pracy wskazano kryteria, którymi powinien kierować się ustawodawca przy konstruowaniu pojęcia nadpłaty. Nadpłata, o której mowa w art. 72 o.p. jest z natury swej świadczeniem uiszczonym bez podstawy prawnej w prawie podatkowym, które powinno być zwrócone w trybie Ordynacji podatkowej, jeżeli tylko zamiar uiszczenia tego świadczenia jako podatku został dostatecznie uzewnętrzniony. Natomiast nadpłata powstała w wyniku orzeczenia TK lub TSUE to w istocie zwrot podatku. Z uwzględnienia skutków wyroków obu Trybunałów wynika bowiem, że w momencie uiszczenia podatku podstawa prawna jego zapłaty istniała i nie odpadła z mocą wsteczną w wyniku wydania orzeczenia. W rozprawie wskazano także zasady i wartości konstytucyjne, wyznaczające kierunek regulacji ustawowych, dotyczących zwrotu podatków konsumpcyjnych w wyniku orzeczenia TK lub TSUE.