Борьба России за выход в Балтийское море во 2-й половине XVI в.

Abstract

Autor omawia szczególnie ważny dla rosyjskiej polityki zagranicznej czasów Iwana Groźnego problem zmagań o Dominium maris Baltici, tj. walkę o uzyskanie dostępu do Morza Bałtyckiego i wyeliminowania pośrednictwa Niemców inflanckich (Zakon Kawalerów Mieczowych) w handlu. Na drodze do realizacji tych planów stanęło głównie Wielkie Księstwo Litewskie, później Rzeczpospolita. Na opanowanie Inflant przez Rosję nie godziła się również Szwecja. Zmagania w wojnie o Inflanty 1558-1582/83 przyniosły Rosji porażkę, którą traktowano jako czasowe powstrzymanie się od realizacji tego życiowo ważnego problemu. Przegrana Rosji w tej wojnie miała dla niej jednak daleko idące konsekwencje. Zahamowała bowiem aż do XVIII w. proces dążenia Rosji do uzyskania statusu europejskiego mocarstwa. Zdaniem autora zasługa Iwana Groźnego, polegała na tym, iż postawił on przed Rosją tzw. problem bałtycki i wskazał na sposoby jego rozwiązania.