Travellers from the Undiscovered Country Return - the Supernatural in J. S. Le Fanu’s In A Glass Darkly

Abstract

Joseph Sheridan Le Fanu, przez wielu krytyków uznany za najwybitniejszego przedstawiciela wiktoriańskiej opowieści o duchach, czerpiąc w dużej mierze z tradycji powieści gotyckiej nadaje światu nadprzyrodzonemu w swoich opowiadaniach zupełnie nową funkcję i znaczenie. Niewątpliwym wpływem prekursora powieści gotyckiej, Horacego Walpole’a, jest wyposażenie świata nadprzyrodzonego w element zemsty jako jeden z motywów jego działania Nawiązanie do tradycji Ann Radcliffe i fazy „Terror Gothic” ujawnia się szczególnie na płaszczyźnie obrazowości opisów i jest jednocześnie doskonałym kompozycyjnie zabiegiem przygotowującym czytelnika do kontaktu z rzeczywistością nierealną. Innowacja Le Fanu polega n a rozbudowaniu tego etapu przez wprowadzenie, obok opisów zniszczonych lub niedostępnych domów tradycyjnie towarzyszących występowaniu elementu nadprzyrodzonego, opisów osobliwego zachowania bohaterów lub bezpośredniej narracji, co ma na celu jeszcze większe podkreślenie niesamowitości przedstawionej sytuacji. Z fazy „Horror Gothic” zaczerpnął Le Fanu, obok niezwykłego okrucieństwa i dużej dosłowności opisów w niektórych opowiadaniach, bardzo szczegółowy sposób przedstawienia wysłanników z zaświatów, nie ograniczając się jednocześnie do nadania im jednego tylko kształtu. Kolejnym wpływem powieści późnogotyckiej jest niewątpliwie fakt, że skutkiem nawiedzenia jest wywołanie nieodwracalnych zmian w życiu i osobowości nękanego bohatera, a w przypadku omawianych utworów jego śmierć. Wykorzystując i modyfikując niektóre z istniejących już wzorców, Le Fanu udało się jednak stworzyć zupełnie nowatorską wizję świata nadprzyrodzonego, rządzącego się swoimi własnymi prawami, którego motywy działania i powody ingerencji w świat rzeczywisty nie dają się wytłumaczyć na podstawie wydarzeń przedstawionych w opowiadaniach. Jest to świat w którym bohatera spotyka kara niewspółmierna w stosunku do popełnionych przewinień lub kara zupełnie niezasłużona. Niezwykła złożoność tego świata wydaje się być zasugerowana przez samego autora, przez skomplikowaną narrację, która z jednej strony przedstawia możliwość quasi-naukowego wytłumaczenia istnienia świata nadprzyrodzonego, z drugiej jednak strony, przez swoją wielowarstwowość zdaje się wykluczać jakąkolwiek możliwość racjonalnej interpretacji.