Polityka przestrzenna i kierunek zmian wybranych małych miast

Abstract

Na obraz polskiej przestrzeni największy wpływ ma prawodawstwo realizowane przez lokalne działania planistyczne. Nie mniej jednak współcześnie, w dobie wolności rynkowej, żywiołowości procesów inwestycyjnych i nadinterpretacji prawa własności, lokalna polityka przestrzenna ma przed sobą duże wyzwanie. Musi ona pogodzić rozwój gospodarczy z racjonalnością działań planistycznych. W sytuacji, gdy wolność budowlana, utożsamiana z prawem do swobodnej zabudowy własnego terenu, jest to niezwykle trudne. Zachowanie podstawowych priorytetów planowania przestrzennego, jakimi są ład przestrzenny i zrównoważony rozwój wręcz niemożliwe. Każda przestrzeń staje się bowiem potencjalną przestrzenią inwestycyjną. Praktyka pokazuje, iż współczesne planowanie przestrzenne dalekie jest od założeń zrównoważonego rozwoju oraz kształtowanie właściwych struktur przestrzennych. Bardzo często równoznaczne jest ono z ostatecznym zatwierdzeniem przestrzeni inwestycyjnej i z udostępnianiem nowych terenów pod zabudowę. Prowadzi to tym samym do nadmiernej urbanizacji przestrzennej jednostek samorządowych szczebla lokalnego, w tym również małych miast. Proces przeznaczania pod zabudowę znacznych powierzchniowo terenów trwa i nadal się rozwija, mimo że nie ma żadnego odzwierciedlenia w faktycznym zapotrzebowaniu inwestycyjnym. Ma miejsce chaotyczna parcelacja przestrzenna oraz rozprzestrzenianie się terenów zurbanizowanych. Współcześnie planowanie przestrzenne zdominowane jest przez zasadę wolności budowlanej uwzględniającą życzenie potencjalnego inwestora. Brak jest tradycji oszczędnego zarządzania przestrzenią, będącej niezwykle cennym i ograniczonym dobrem oraz służącej obecnemu, a także przyszłym pokoleniom.

The picture of Polish space is predominantly influenced by local planning regulations. Nevertheless, in the era of market freedom, exuberance of investment processes and over interpretation of property rights, local spatial policy faces a great challenge. It must reconcile economic growth with rationality of planning activities. It is very difficult in a situation when there is freedom of construction associated with the right to build freely on your own land. It is simply impossible to stick to basic priorities of spatial planning such as spatial order and sustainable development as every piece of space becomes a potential investment area. Practice shows that contemporary spatial planning diverges from the assumptions of sustainable development and rational shaping of spatial structures. It is very often synonymous with finally approving investment areas and making new building land available. This leads to excessive spatial urbanization fostered by local government units also in small towns. The process of earmarking considerably large areas for development is under way even though it has no reflection in actual investment needs. It results in chaotic parcellation and expansion of urbanized areas. Nowadays spatial planning is dominated by the freedom of construction principle, which takes into consideration the wishes of the potential investor. There is no tradition of thrifty management of space, which is a particularly precious and limited asset serving both present and future generations.