Pokaż uproszczony rekord

dc.contributor.authorTraczyk, Karolina
dc.date.accessioned2016-04-19T12:03:14Z
dc.date.available2016-04-19T12:03:14Z
dc.date.issued2015
dc.identifier.isbn978-83-7969-961-2
dc.identifier.issn1506–7254
dc.identifier.urihttp://hdl.handle.net/11089/17840
dc.description.abstractThe ending -ów for nouns in genitive plural was initially typical only for a few words belonging to the second declination type in the Old Slavic language. This ending does not have any other function in the declension system which is why this expansive ending started to connect with other masculine forms ended in a hard consonant and also some of them ended in a soft or harden sound. The ending -ów was not confined only to the masculine gender; some feminine and neuter forms started appearing with the genitive plural form with the ending -ów from the masculine paradigm. This process was particularly strong in XVIIIth and XIXth century. In thie paper, besides the description of this process, the discussion about this problem in XIXth century grammar books of Polish language is also presented.pl_PL
dc.description.abstractWyrazista i ekspansywna końcówka dopełniacza liczby mnogiej -ów jeszcze w dobie przedpiśmiennej wykroczyła poza swój pierwotny zakres, obejmując nie tylko wszystkie rzeczowniki męskie twardo-, ale też część miękkotematowych. Jej zastosowanie nie ograniczyło się jedynie do rzeczowników męskich. Artykuł dotyczy przejmowania przez formy dopełniacza liczby mnogiej rzeczowników żeńskich i nijakich wyrazistej końcówki -ów z męskiego paradygmatu. Proces ten szczególnie nasilił się w uzusie w XVIII i XIX wieku. Badając charakter, natężenie i zakres zmiany fleksyjnej, zastosowano opracowaną przez Bajerową metodę strukturalną polegającą na badaniu przekrojów synchronicznych, często wykorzystywaną w badaniach historycznojęzykowych. Materiał wyekscerpowany z reprezentatywnego kanonu źródeł pozwolił na opis zjawiska, określenie jego natężenia i charakteru. W artykule została również przedstawiona normatywistyczna dyskusja autorów XIX-wiecznych gramatyk języka polskiego dotycząca rozszerzania się -ów na inne rodzaje.pl_PL
dc.language.isoplpl_PL
dc.publisherWydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiegopl_PL
dc.relation.ispartofseriesActa Universitatis Lodziensis. Studia Indogermanica Lodziensia.Supplementary Series;4
dc.subjectpolish languagepl_PL
dc.subjectinflexionpl_PL
dc.subjectdeclentionpl_PL
dc.subjectcasepl_PL
dc.subjectgenitive pluralpl_PL
dc.subjectfleksjapl_PL
dc.subjectdeklinacjapl_PL
dc.subjectprzypadek gramatycznypl_PL
dc.subjectdopełniacz liczby mnogiejpl_PL
dc.title„Poczwara w nayforemnieyszym ięzyku”. O formach typu ćmów, pchłów i piekłówpl_PL
dc.title.alternative„Poczwara w nayforemnieyszym ięzyku” – about forms ćmów, pchłów and piekłówpl_PL
dc.title.alternative„Poczwara w nayforemnieyszym ięzyku” – o formach typu ćmów, pchłów i piekłówpl_PL
dc.typeArticlepl_PL
dc.rights.holder© Copyright by Uniwersytet Łódzki, Łódź 2015pl_PL
dc.page.number63-[81]pl_PL
dc.contributor.authorAffiliationUniwersytet Wrocławski.pl_PL
dc.contributor.authorBiographicalnoteKarolina Traczyk. Absolwentka filologii polskiej Uniwersytetu Wrocławskiego, doktorantka w Zakładzie Historii Języka Polskiego Instytutu Filologii Polskiej Uniwersytetu Wrocławskiego, lektorka języka polskiego jako obcego. Jej zainteresowania naukowe to historia języka polskiego, fleksja historyczna ze szczególnym uwzględnieniem fleksji nominalnej, dialektologia w aspekcie diachronicznym (dialekt śląski) oraz glottodydaktyka. Była lektorką języka polskiego na Łotewskiej Akademii Kultury w Rydze.pl_PL
dc.referencesAleksandrowicz Benedykt, Instrukcya ekonomowi folwarku, Warszawa 1856: drukarnia Jana Jaworskiego.pl_PL
dc.referencesBembus Mateusz, Kometa, to iest pogrożka z nieba, na postrach, przestrogę, y vpomnienie ludzkie, Kraków 1619: druk. Andrzej Piotrkowczyk.pl_PL
dc.referencesBeniowski Maurycy August, Historya podrozy y osobliwszych zdarzeń sławnego Maurycego Augusta hrabi Beniowskiego szlachcica polskiego i węgierskiego…, t. 1, Warszawa 1802: drukarnia Tomasza le Brun, Sukcessora Piotra Dufour.pl_PL
dc.referencesBerquin, Przyjaciel dzieci, t. 1, Lwów 1819: druk Józefa Jana Pillera.pl_PL
dc.referencesBiblia. Testamentum novum, tłum. S. Murzynowski, Królewiec 1552: wyd. Jan Seklucjan, A.Augezdecki.pl_PL
dc.referencesBohusz Xawier, O początkach narodu i języka litewskiego, Warszawa 1808.pl_PL
dc.referencesBonawentura s., Żywot Pana Jezu Krysta, tłum. Baltazar Opeć, Kraków 1522: druk. H. Wietor.pl_PL
dc.referencesCicero Titus Marcus, Księgi o przyjaźni, tłum. Bieniasz Budny, Wilno 1606: druk. J. Karcan.pl_PL
dc.referencesDorohostajski Krzysztof Monwid, Hippika to iest o Koniach księgi, Kraków 1603: druk. A. Piotrowczyk.pl_PL
dc.referencesEbert Jan Jakub, Początki celnieyszych kunsztów i umiejętnośći dla użytku Młodzieży z Niemieckiego przełożone z Figur. Część pierwsza, Kraków 1808: nakład Franciszka Gertnera.pl_PL
dc.referencesGeorgijević Bartholomej, Rozmowa z Turczynem o wierze krzescijańskiej. Wieszczba tureckich obrzezańców, Kraków 1548, druk. Wdowa Unglerowa.pl_PL
dc.referencesGórnicki Łukasz, Rozmowa o elekcyey, o wolności..., Kraków1616: druk. dziedzice J. Siebeneychera.pl_PL
dc.referencesGrzegorzewski Ignacy, Niedobrane małżeństwo. Powieść oryginalna, Warszawa 1845: drukarnia T. Wyszomierskiego przy ulicy Senatorskiej i Żabiej nr 955.pl_PL
dc.referencesHerbest Benedykt, Nauka prawego chrześcijanina, Kraków 1566, druk. Siebeneicher.pl_PL
dc.referencesKazimierz Haur Jakub, Skład albo skarbiec znakomitych sekretow o ekonomiey ziemiańskiey, Kraków 1693: druk. M.A. Schedel.pl_PL
dc.referencesKitowicz Jędrzej, Opis obyczajów i zwyczajów za panowania Augusta III księdza Kitowicza wydany z rękopisu przez Edwarda Raczyńskiego, t. 1, Poznań 1840: drukarnia Walentego Stefańskiego.pl_PL
dc.referencesLiberiusz Jacek, Gwiazda morzka..., Kraków 1670: druk. S. Piotrkowczyk.pl_PL
dc.referencesMączyński Józef, Kilka podań i wspomnień krakowskich: ze zbioru wiadomości o Krakowie, red. J. Czech, Kraków 1855.pl_PL
dc.referencesMembra Philippus, Prawdziwe i osobliwe każdej wypisanie: jako Turcy wysep królestwa cypryjskiego, Kraków 1572: druk. M. Wirzbięta.pl_PL
dc.referencesMiechowita Maciej, Polskie wypisanie dwojej krainy świata, którą po latinie Sarmatią zową…, Kraków 1535: druk. F. Ungler.pl_PL
dc.referencesNaruszewicz Adam, Tauryka czyli Wiadomości starożytne i poźnieysze o stanie i mieszkańcach Krymu do naszych czasów, Warszawa 1805: drukarnia nr 646 przy Nowolipiu.pl_PL
dc.referencesOpaliński Krzysztof, Satyry albo przestrogi do naprawy rządu w Polsce należące, Kraków 1652.pl_PL
dc.referencesPiątkowski A., Gorzelnik i piwowar doskonały czyli sztuka pędzenia wodki i likworów tudzież warzenia piwa. O warzeniu piwa prostego, dubeltowego, porteru i piwa angielskiego, cz. III, Kraków 1809: drukarnia Gröblowska.pl_PL
dc.referencesPlata Girolamo, Dobra duchowe stanu zakonnego troygiem ksiąg opisane..., Kalisz 1606: druk. W. Godeliusz.pl_PL
dc.referencesPobudka do nabywania nauk wyzwolonych..., Lwów 1632: druk. J. Szeliga.pl_PL
dc.referencesKostka Potocki Stanisław, Dyssertacya. Wstęp, w którym rozbior zarzutów czynionych przeciwko Sztukom, oraz wskazanie ich użyteczności; czytana na posiedzeniu publicznem Towarzystwa Warszawskiego Przyiaciół Nauk, Warszawa 1803.pl_PL
dc.referencesPowodowski Hieronim, Receptá dußna y ćielesna przećiw powietrzu morowemu z pisma świętego y z doświadcʒonych lekárzow zebraná y tu pożytkowi pospolitemu wydana prʒez Ksiedza Hieronyma Powodowskiego kanonika poznáńskiego, Poznań 1589: druk. Jan Wolrab.pl_PL
dc.referencesRej Mikołaj, Wizerunek własny żywota człowieka poczciwego, Kraków 1560: druk. M. Wierzbięta.pl_PL
dc.referencesSłownik polszczyzny XVI wieku, t. 24, red. M.R. Mayenowa, F. Pepłowski, Warszawa 1996.pl_PL
dc.referencesSiennik Marcin, Lekarstwa doświadczone, Kraków 1564: druk. Ł.Andrysowic.pl_PL
dc.referencesStarowolski Szymon, Dwór cesarza tureckiego y residentia iego w Konstantynopolu, Kraków 1649: druk. F. Cezary.pl_PL
dc.referencesSurowiecki Karol, List prowincyalnego do warszawskiego filozofa, Wilno 1817.pl_PL
dc.referencesTorquato Tasso, Goffred abo Ierusalem wyzwolona..., tłum. Piotr Kochanowski, Kraków 1618: druk. Franciszek Cezary.pl_PL
dc.referencesWargocki Andrzej, O Rzymie pogańskim y chrześcijańskim ksiąg dwoie..., Kraków 1648: druk. Ł. Kupisz.pl_PL
dc.referencesWolicki Tomasz, Nauka dla włościan iak mogą żyć swobodnie i wesoło, uczciwie do majątku i do dobrego bytu przychodzić, oraz sobie i bliźnim w przygodach bydź pomocnymi, Warszawa 1830: drukarnia kom: R.W.R. i O.P.pl_PL
dc.referencesZimorowicz Szymon, Roxolanki to iest Ruskie panny na weselu B[artłomieja] Z[imorowicza] z K.D., Kraków 1654: druk. Drukarnia Wdowy i Dźiedziców F. Cezarego.pl_PL
dc.referencesKopczyński O., 1817: Gramatyka języka polskiego. Dzieło pozgonne, Warszawa.pl_PL
dc.referencesKopczyński O., 1808: Poprawa błędów w ustney mowie polskiey, Warszawa.pl_PL
dc.referencesKryński A., 1897: Gramatyka języka polskiego, Warszawa.pl_PL
dc.referencesMałecki A., 1863: Gramatyka języka polskiego mniejsza, Lwów.pl_PL
dc.referencesMroziński J., 1824: Odpowiedź na recenzyę, Warszawa.pl_PL
dc.referencesMroziński J., 1822: Pierwsze zasady gramatyki języka polskiego, Warszawa.pl_PL
dc.referencesSuchecki H., 1853: Zwięzła gramatyka polska. Kurs wyższy, Lwów.pl_PL
dc.referencesSzumski T., 1809: Dokładna nauka języka i stylu polskiego, Poznań.pl_PL
dc.referencesBajerowa I., 1988: Frekwencja form i badanie procesów historycznojęzykowych, „Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego”, nr 41, s. 69–81.pl_PL
dc.referencesBajerowa I., 1964: Kształtowanie się systemu polskiego języka literackiego w XVIII wieku, Wrocław–Warszawa–Kraków.pl_PL
dc.referencesBajerowa I., 1992: Polski język ogólny XIX wieku. Stan i ewolucja. Fleksja, t. II, Katowice.pl_PL
dc.referencesBajerowa I., 1983: Znaczenie wariancji w ewolucji języka ogólnego, Warszawa.pl_PL
dc.referencesKsiążek-Bryłowa W., 1994: Wariantywność fleksji w historii i gwarach języka polskiego, Lublin.pl_PL
dc.referencesKsiążek-Bryłowa W., Skubalanka T., 1992: Wariantywność polskiej fleksji, Wrocław.pl_PL
dc.referencesRzepka W.R., 1985: Demorfologizacja rodzaju w liczbie mnogiej rzeczowników w polszczyźnie XVI-XVII wieku, Poznań.pl_PL
dc.referencesStefańczyk W.T., 2007: Kategoria rodzaju i przypadka polskiego rzeczownika. Próba synchronicznej analizy morfologicznej, Kraków.pl_PL
dc.contributor.authorEmailkarolina.traczyk@gmail.compl_PL
dc.identifier.doi10.18778/1506-7254.04.05


Pliki tej pozycji

Thumbnail

Pozycja umieszczona jest w następujących kolekcjach

Pokaż uproszczony rekord