Economic Coherency of Polish Regional Space

Abstract

Centralnym problemem współczesnego świata są kontrasty poziomu rozwoju między poszczególnymi krajami. Prawidłowości światowego porządku politycznego, gospodarczego i społecznego przekładają się także na dysproporcje rozwoju regionów. Zróżnicowania regionalne wynikają również z wewnętrznego sposobu zorganizowania regionów. Region jako system terytorialny charakteryzuje się zwykle określoną przestrzenną zwartością i zorganizowaniem elementów tworzących ten układ. Tę wewnętrzną zgodność przestrzennego występowania nazywać będziemy spójnością. Wysoka spójność oznacza, że cechy rozwoju mają podobną przestrzenną rangę występowania. Spójność gospodarczą regionów wyznacza zatem przestrzenne rozmieszczenie dochodów ludności, poziom życia mieszkańców, przedsiębiorczość, stan bezrobocia, ale także system komunikacyjny czy układy osadnicze, które generują określone formy działalności gospodarczej. Autor podejmuje próbę odpowiedzi na pytanie, czy województwa, jako jednostki zasadniczego podziału terytorialnego kraju, które z mocy ustawy oznaczają regionalną wspólnotę samorządową powołaną w celu wykonywania administracji publicznej są regionami spójnymi gospodarczo. Przeprowadzone analizy wskazują, że w przestrzeni regionalnej wyróżnić możemy ośrodek centralny, który koncentruje wszelką działalność gospodarczą i obszary peryferyjne. To sprawia, że intensywnie rozwijają się jedynie stolice regionów. Pozostałe obszary przestrzeni regionalnej podlegają ciągłej degradacji gospodarczej i społecznej. Dominująca pozycja stolic regionalnych sprawia, że rozwój województw jest monocentryczny. Ten dwubiegunowy model rozwoju regionalnego stwarza więc poważne zagrożenie rozwojowe dla spójności całego regionu. Spójność jest bowiem podstawą zdolności regionu do osiągania trwałych i zrównoważonych efektów rozwoju oraz siły oddziaływania regionu na otoczenie. Spójność stanowi więc o sile konkurencyjności regionalnej.