Problem winy i odpowiedzialności w powieści Pierre’a Assouline’a „Klientka”

Abstract

This paper is a reflection on the problem of communicating and judging individual guilt, based on Pierre Assouline’s novel The Client – a story of a woman who during the war denounced a Jewish family to the police. Assouline’s narrative, structured as a first-person inquiry about the past, brings about a series of questions concerning individual responsibility, the need to settle the past, and the rights to judge others’ decisions and actions from the past. Arguing for the importance of public dialogue in settling the past, the author of the article discusses Hannah Arendt’s concept of the responsibility of conscience.

Tematem artykułu jest problemem rozumienia i osądzania jednostkowej winy, rozwinięty w oparciu o analizę powieści Pierre’a Assouline’a Klientka. Bohaterką książki Assouline’a jest kobieta, która w czasie wojny wydała policji żydowską rodzinę. Powieściowa narracja, oparta na motywie prowadzonego przez narratora śledztwa, dotyczącego wydarzeń sprzed lat, skłania do postawienia szeregu pytań, związanych z kwestią jednostkowej odpowiedzialności, potrzeby rozliczeń historycznych, a także moralnego prawa do osądzania cudzych wyborów i działań z przeszłości. Zwracając uwagę na rolę społecznego dialogu w rozliczeniach z przeszłością, autorka nawiązuje do rozwiniętego przez Hannah Arendt pojęcia odpowiedzialności sumienia.