Twórczość grupy Zero-61 na tle działań intermedialnych w sztuce polskiej po roku 1945

Abstract

Na rozprawę składają się teksty opublikowane oraz przygotowywane do publikacji dotyczące problematyki intermedialności w sztuce polskiej po roku 1945. Centralnym przykładem tego typu zjawisk jest analiza działalności grupy Zero-61 (1961-1969) przedstawiona w publikacji książkowej. Pozostałe teksty uzupełniają tło historyczne działalności grupy, bieżące konteksty w sztuce lat sześćdziesiątych oraz zjawiska występujące w intermedialnych praktykach w dekadach następnych. Działalność grupy Zero-61 stanowi wyjątkowy w polskiej fotografii przykład wieloletniej aktywności grupowej zachowującej żywotność oraz wewnętrzną spoistość artystyczną. Grupa założona została w roku 1961 w Toruniu przez studentów Uniwersytetu Mikołaja Kopernika. Działania członków grupy charakteryzowała szczególna postawa wobec fotografii jako medium. Odrzucali zastane wzory, tradycje, estetyki i autorytety. Postawa opozycji wobec nich kierowała ku ciągłym poszukiwaniom i eksperymentom. Przejawiało się to głęboką ingerencją w obraz zarejestrowany na negatywie prowadzącą do przedstawień niewerystycznych, do budowania narracji opartych na metaforyczno-symbolicznej poetyce. Twórczość członków grupy charakteryzowało od początku wkraczanie w rejony pograniczne, mieszanie gatunków i konwencji oraz intermedialne traktowanie technik artystycznych. Zerowcy tworzyli obok zmanipulowanych odbitek fotograficznych: dzieła-przedmioty, obiekty, assemblages, environments oraz instalacje. W ich twórczości występowały liczne cechy wspólne ze zjawiskami w ówczesnej fotografii oraz w sztuce w Polsce i na świecie. W wielu działaniach byli prekursorami zjawisk rozwijających się później, na które ich twórczość pośrednio oddziaływała. Dawni członkowie grupy Zero-61 – Wojciech Bruszewski, Antoni Mikołajczyk, Józef Robakowski i Andrzej Różycki – w roku 1970 byli współzałożycielami Warsztatu Formy Filmowej (1970-1977) należąc do najbardziej aktywnych i najważniejszych jego członków. W tym czasie oraz w dekadach następnych ich twórczość także stanowiła ważną część poszukiwań intermedialnych w ówczesnej sztuce.