Rodezja Południowa – utracony klejnot na kolonialnej mapie Wielkiej Brytanii. Relacje rodezyjsko-brytyjskie w latach 1961–1979. Zarys problemu

Abstract

The article refers about relations between Southern Rhodesia and United Kingdom in 1961–1979. Southern Rhodesia was the British colony but it had its own government. After Second World War Rhodesia have been demanding extension of its sovereignty. It was fulfilled in 1961 when the constitution was established. The ruling party Rhodesian Front found constitution as insufficient and in 1965 they proclaimed Unilateral Declaration of Independence (known as UDI) what increased tensions between Salisbury and London. Long-lasting negotiations with British governments, unwilling attitude of neighbor countries and independence war (known as Bush War with participating of guerilla forces of ZANU and ZAPU) was reasons of the beginning of the serious talks. The time of changes has come to Rhodesia. The prime minister Ian Smith had to withdraw from political life. In 1980 Rhodesia as Zimbabwe proclaimed independence and first prime minister of the „African” government became Robert Mugabe, ruling his country to this day.

Celem artykułu jest prezentacja najważniejszych zagadnień dotyczących relacji brytyjsko-rodezyjskich w latach 1961–1979. Rodezja Południowa, formalnie kolonia brytyjska, od zakończenia II wojny światowej dążyła do rozszerzenia swojej niezależności. Konstytucja nadana Rodezji w 1961 r. potwierdzała szerokie uprawnienia administracji wewnętrznej, to jednak władzom Rodezji nie wystarczało. W 1965 r. rząd Iana Smitha ogłosił tzw. jednostronną deklarację niepodległości, co rozpoczęło kryzys w relacjach z Londynem. Długotrwałe negocjacje, naciski międzynarodowe i niestabilna sytuacja w kraju (walki z oddziałami partyzanckimi organizacji wyzwoleńczych, jak ZANU i ZAPU) zmusiły Smitha do ustępstw i rozpoczęcia rozmów z Wielką Brytanią. Skuteczność polityki rządu rodezyjskiego załamała się w 1979 r. Smith musiał wycofać się z życia politycznego. Rok później Rodezja – już jako Zimbabwe – ogłosiła niepodległość, a pierwszym premierem nowego, większościowego rządu został Robert Mugabe, rządzący do listopada 2017 r.