Aspekt polskiego czasownika jako problem przekładu oraz wyzwanie dla uczących się i nauczających języka polskiego jako obcego

Abstract

The article concerns the issue of Slavonic aspect of Polish verb in the contrastive approach. The base for the contrastive analysis is Polish-German and German-Polish translation. Empirical research could finally be conducted in a complete and systematic way thanks to the new research perspective opened by applying cognitive semantics methods to the relevant issue. Here, the theories of Renata Grzegorczykowa and Volkmar Lehmann (concerning the primary or secondary cognitive character of each aspectual partner) are of particular importance. Conclusions drawn from the analysis focus on the following issues: the repertoire of functional exponents of aspect in German, the relevance of the category in Polish, the true importance of contextual and cognitive indicators of perfectiveness or imperfectiveness of verbs. The results are relevant from the perspective of translators and translation, but they can also be applied to the field of glottodidactics. They can provide a solid base for reopening the discussion on the ways of teaching aspect to students from non-Slavic countries and presenting the relevant issue in course books and other teaching materials.

Artykuł dotyczy zagadnienia słowiańskiego aspektu polskiego czasownika w ujęciu kontrastywnym. Podstawę analizy materiałowej stanowi przekład polsko-niemiecki i niemiecko-polski, a jej systematyczne i kompletne przeprowadzenie umożliwia nowa perspektywa badawcza, którą otwiera kognitywne ujęcie omawianego zagadnienia. Szczególne znaczenie mają tu konkluzje R. Grzegorczykowej i V. Lehmanna dotyczące kognitywnej prymarności lub sekundarności danego partnera w ramach opozycji aspektowej. Płynące z analizy materiału wnioski zogniskowane są wokół następujących problemów: repertuaru wykładników aspektu w języku bezaspektowym, relewancji omawianej kategorii w języku polskim, rzeczywistego udziału kontekstu w wyrażaniu znaczenia opozycji dokonaności : niedokonaności oraz znaczenia wykładnika kognitywnego dla rozpoznawania aspektu. Wyniki przeprowadzonych badań mogą znaleźć zastosowanie nie tylko w praktyce translatorskiej, ale także w glottodydaktyce polonistycznej. Stanowią dobry punkt wyjścia do ponownego otwarcia dyskusji na temat sposobów nauczania aspektu w grupach niesłowiańskich oraz prezentacji omawianego zagadnienia w podręcznikach i innych materiałach dydaktycznych do języka polskiego jako obcego.