Wizualna Teoria Ugruntowana. Nauczanie teorii ugruntowanej przy pomocy obrazów i analizy wizualnej

Abstract

Artykuł powstał na podstawie mojego 20-letniego doświadczenia w nauczaniu metod jakościowych i teorii ugruntowanej. Chciałbym w nim pokazać użyteczność analizy wizualnej w nauczeniu metodologii teorii ugruntowanej i konstruowaniu kategorii i hipotez przy pomocy obrazów. Proces nauczania będzie pokazany na przykładzie realizowanego projektu badawczego dotyczącego bezdomności. Bardzo ważnym narzędziem jest sekwencjonowanie obrazów/zdjęć, które daje porównawczy wgląd w dane empiryczne i uczy metody porównawczej. Studenci mogą się nauczyć porównywać i odnajdywać wzory w empirycznych przykładach mających charakter wizualny. Niektóre z sekwencji pokazują fazy działań. W innych przypadkach kolejność zdjęć danych studentom nie jest dokładnie zaplanowana. Kolejność jest niemal przypadkowo (i sztucznie) stworzona, co zmusza studentów do znalezienia wzorów przy pomocy analizy porównawczej. Powinniśmy zawsze mieć świadomość tego co widzieliśmy przed obejrzeniem danej fotografii i co ewentualnie będziemy widzieć dalej – wszystko to ma wpływ na to co widzimy aktualnie. Przypomina to trochę analizę sekwencyjną danych tekstowych (Silverman 2007: 61–84, 146). W tego typu analizie zachęca się również studentów do nasycania kategorii przy pomocy danych pochodzących z obrazów. Dzięki temu nie tracą oni świadomości powiązań podczas przechodzenia od empirycznych przykładów do opracowanych koncepcyjnie własności kategorii i w końcu do ich definicji oraz tez teoretycznych. W ten sposób studenci uczą się również nasycania kategorii i ostatecznie uczą się jak budować teorię ugruntowaną przy pomocy obrazów, to jest uczą się generowania kategorii, własności i tez poprzez kodowanie i analizę teoretyczną obrazów.

TThe paper is based on personal 20-year experience of teaching qualitative methods and methodology of grounded theory. In the following paper I would like to show the usefulness of visual analysis in teaching methodology of grounded theory. A very important tool is sequencing of pictures which gives a comparative insight into empirical data and teaches the comparative method. Students can learn how to compare and find patterns in empirical instances which have visual character. Some of the sequences show stages of action and the sequence which is a linear representation of activity. In other case, the sequences of pictures given to students are not planned. They are almost accidentally created and force students to find patterns by means of the comparative analysis. We should always know what was happening before a picture was taken as well as afterwards, it is similar to sequences analysis in textual data (Silverman, 2007: 61 –84; 146). Students are also encouraged to saturate categories using data from photos. This helps them to proceed with the research from empirical incidents to conceptually elaborated properties of categories and finally to the definition of category. They also get familiar with the procedure of saturating category. In this way they learn visual grounded theory, that is using the visual images for generating categories, properties and hypotheses.