Procesy biograficzne w analizie adaptacji księży do środowiska zamieszkania na emeryturze. Wybrane aspekty psychospołeczne

Abstract

Celem artykułu jest pokazanie, jak ważne dla adaptacji księży do życia na emeryturze mogą być psychospołeczne aspekty ich miejsca pobytu. Autor prezentuje swoje badania na temat procesów biograficznych, które doprowadziły katolickich duszpasterzy parafialnych dwóch wybranych diecezji do Domu Księży Emerytów, na parafię lub do mieszkań prywatnych, gdy znaleźli się na emeryturze. Część teoretyczna tekstu eksponuje ogromne znaczenie społecznego aspektu przywiązania do miejsca (social insideness) w procesach biograficznych kształtujących postawy respondentów wobec obecnego środowiska zamieszkania. Zaprezentowane badania pokazały, jak ważnym elementem emerytalnych projektów biograficznych księży może być wspomniane social insideness, w jak dużym stopniu postawa ta może decydować o świadomym wyborze miejsca pobytu na emeryturze. Trajektorie choroby i utraty sprawności oraz rosnącej zależności od innych mogą stanowić poważne zagrożenie dla nawet najlepiej zorganizowanych schematów biograficznych wspomnianych księży, jak i świeckich seniorów. Wzrastające wraz z demograficznym starzeniem się ludności Polski zapotrzebowanie na całodobową opiekę nad seniorami tracącymi sprawność uzasadnia wzorowanie się na placówkach dla księży, domach zasłużonego aktora czy niegdyś nauczyciela. Wzorem tych grup społecznych, podobieństwo modeli karier edukacyjnych i zawodowych osób przebywających w tej samej placówce stwarza szansę na zachowanie ich tożsamości społecznej, a przez to może im znacznie ułatwić adaptację do życia z problemami starości.

The aim of the article is to show how important for the adaptation of priests to their retirement can be the psycho-social aspects of residential environment. The author presents his research on biographical processes, including trajectories, which have led the catholic priests of two chosen dioceses to special house for the retired priests, to living in a parish or in a private house when they retired. In the theoretical part of the article, it is explained how great is the significance of social aspect of place attachment (social insideness) for the biographical processes which shape the attitudes of the respondents for their present residential environment. The research presented has shown how important is social insideness for the priests’ concept of their retirement and to what extend it can shape the choice of residential environment when they retire. The trajectories of losing ability and increasing dependence on others disrupt even well-organized biographical schemes of priests mentioned above and of other senior citizens. In the era of increasing demographic ageing, when more and more special care settings for the elderly are needed, those organized for senior priests, actors, or retired teachers should be the pattern for those created for other elderly people. The similarity of biographical and professional trajectories of the groups mentioned should be part of the pattern so that the residents of care setting could maintain their social identity, which facilitate their adaptation to the problems of old age they experience in everyday life.