O działaniu w ramach konceptualnej niewidzialności. Przykład badań nad macierzyństwem jednopłciowym w doświadczeniu matek niebiologicznych

Abstract

Celem niniejszego artykułu jest przyjrzenie się codziennemu życiu par jednopłciowych wspólnie wychowujących dziecko poczęte w ramach związku z perspektywy matki niebiologicznej, która w świetle prawa polskiego jest osobą obcą zarówno dla swojej partnerki, jak i ich potomka. Akcent położono na kwestię możliwych następstw doświadczania braku „gotowych” skryptów roli ‒ sprzężonego ze zinternalizowaną heteronormatywnością ‒ z których badane mogłyby skorzystać, budując strategie funkcjonowania w przestrzeni publicznej. Sposób, w jaki kobiety rozumieją siebie w sytuacji działania w ramach konceptualnej niewidzialności i niesprzyjających warunków społeczno-kulturowych, wyznacza tu szerszą ramę analityczną konstruowania przez nie koncepcji interakcyjnych i doświadczeń macierzyństwa. Istotną sprawę stanowi w tym kontekście zagadnienie rozumienia określonych strategii funkcjonowania w przestrzeni publicznej ‒ uwidaczniania siebie oraz funkcjonowania na zasadach pozornej niewidzialności ‒ bowiem, choć nakierowane są one na ochronę przed antycypowaną przemocą symboliczną, niektóre z podporządkowanych temu celowi działań mogą w istocie przyczynić się do nieintencjonalnego podtrzymywania norm uważanych przez badane za krzywdzące.

The aim of this article is to analyze—through the eyes of non-biological lesbian mothers who, according to Polish law, are related to neither their partners nor children—the everyday life of same-sex couples raising a child conceived within the relationship at hand. It has been emphasized how women under study experience the conceptual non-existence of “ready-made” role scripts—coupled with internalized heteronormativity—they cannot refer to while constructing acting strategies to be displayed in public sphere, and possible results thereof. The way women under study see themselves within the context of acting under unfavorable socio-cultural climate and conceptual invisibility outlines the broader analytical framework of how they build interactional concepts, as well as the experiences of motherhood. It is thus important to elucidate how they understand certain acting strategies they engage in public sphere—i.e., demonstrating and acting on a false invisibility basis—since, notwithstanding these are aimed at protecting them from anticipated symbolic violence, engaging in some actions conceptually corresponding to such goal may in fact—unintentionally—impact upon maintaining the norms they find unfair.