Normalisation of Precariousness? Biographical Experiences of Young Workers in the Flexible Forms of Employment in Poland

Abstract

This article explores interpretive practices and life strategies related to the flexibilisation of employment in Poland. The socio-economic background for workers’ biographical experiences and coping patterns can be defined in terms of a shift from the socialist type of Fordism to the capitalist, neoliberal, flexible labour regime. In 2015, Poland remained the leader in the EU in terms of the share of employees with temporary contracts in total employment. Yet, despite the expansion of precarious employment, the Polish workers were, until recently, not too prone to protest. This paper explains this apparent paradox by analysing the meanings given to the changing nature of employment by workers themselves in the context of their overall biographical experiences. The empirical basis are 24 biographical narrative interviews collected within a mini-research project on non-unionised young (18-29) workers in services in the city of Wrocław, in South-Western Poland (in 2013). The analysis documents some level of “normalisation” of unstable employment among young precarious employees for whom it became an important aspect of their “taken-for-granted” assumptions related to their occupational careers. Simultaneously, the research demonstrates the biographical and social limits of “normalisation of precariousness” and suggests that the “disenchantment” with flexibility can (in some cases) contribute to greater support for various collective counter-movements (Karl Polanyi). In the article, both the normalisation and disenchantment with market flexibility are discussed with the reference to selected biographical cases.

W niniejszym artykule analizie poddano praktyki interpretacyjne i strategie życiowe związane z uelastycznianiem zatrudnienia w Polsce. Społeczno-ekonomiczny kontekst pracowniczych doświadczeń biograficznych i wzorów radzenia sobie w życiu zdefiniowany może być jako przejście od socjalistycznej odmiany fordyzmu do kapitalistycznego, neoliberalnego, elastycznego reżimu pracy. W 2015 roku Polska była liderem w Unii Europejskiej pod względem udziału pracowników z umowami czasowymi w ogóle zatrudnionych. Jednak pomimo ekspansji prekaryjnego zatrudnienia, polscy pracownicy byli do niedawna niezbyt skłonni do protestów. Niniejszy artykuł wyjaśnia ten pozorny paradoks poprzez analizę znaczeń nadawanych zmieniającemu się charakterowi zatrudnienia przez samych pracowników, w kontekście ich całościowych doświadczeń biograficznych. Jego empiryczną podstawą są 24 biograficzne wywiady narracyjne zebrane w ramach niewielkiego projektu badawczego nad młodymi (18‒29), nieuzwiązkowionymi pracownikami usług we Wrocławiu (w 2013 r.). Analiza pozwoliła na udokumentowanie zjawiska „normalizacji” niestabilnego zatrudnienia wśród młodych, sprekaryzowanych pracowników, dla których stało się ono istotnym aspektem uznawanych za oczywiste założeń odnośnie ich karier zawodowych. Badanie ujawniło zarazem biograficzne i społeczne ograniczenia „normalizacji prekaryjności” i pozwoliło stwierdzić, że „odczarowanie” elastyczności może (w niektórych przypadkach) przyczyniać się do silniejszego wsparcia dla różnych zbiorowych kontrruchów (Karl Polanyi). W artykule przedyskutowano zarówno normalizację, jak i odczarowanie elastyczności rynkowej w odniesieniu do wybranych przypadków biograficznych.