Praktyki ukrywania. O pułapkach, pokusach i pożytkach z badań niejawnych

Abstract

Tekst ma na celu przedstawienie krytycznej refleksji etycznej nad rozumieniem i wykorzystaniem badań ukrytych. Rozważając dylematy, przed jakimi staje badacz w terenie i próbując przeanalizować, jak można je rozwikłać, proponuję stosowanie innego, trafniejszego pojęcia odnoszącego się do nieujawniania informacji o badaniu – praktyki ukrywania. Sugeruję również sposób postępowania zakładający uwzględnienie aspektu niejawności jako immanentnej cechy procesu badawczego. Powyższe zagadnienia omawiane są przede wszystkim na przykładzie autorskiego badania kupowania prac magisterskich i licencjackich, uzupełniane zaś przykładami z innych przedsięwzięć badawczych, w których autorka miała okazję uczestniczyć. W analizach odnoszę się nie tylko do własnego doświadczenia, ale też do, niekiedy zaskakująco odmiennych, uregulowań w kodeksach etycznych.

The goal of the text is to present the critical ethical reflexion on understanding and using covert research. I consider dilemmas that a researcher must face in the field. I also try to analyze how they may be solved. I propose using another and more accurate notion – covering techniques. I also suggest an approach assuming that secrecy is an immanent part of a research process. Those issues are discussed on the basis of the author’s study about selling and buying MA and bachelor theses. It is supplemented by the examples from other research projects the author had taken part in. I refer not only to my personal experience but also to different rules of codes of ethics. I propose the way of acting that could balance between cognitive benefits and subjects’ welfare.