Zwrot lingwistyczny a samorefleksyjność antropologii

Abstract

W okresie „zwrotu lingwistycznego” zakwestionowano modernistyczną ideę badacza jako transparentnego podmiotu poznania, co otworzyło drogę do krytycznej analizy antropologicznego dyskursu i sposobu rekonstruowania w nim epistemologicznego doświadczenia antropologa. Analiza krytyczna nie okazała się celem samym w sobie, ale przyczyniła się do wytworzenia refleksji nad rolą badacza i w konsekwencji do wypracowania podejścia uwzględniającego ontoepistemologiczne ograniczenia w badaniu. W artykule zostaje podjęta analiza wybranych elementów tej krytyki, w szczególności „realistycznego” dyskursu modernistycznej antropologii oraz rekonstruowania obrazu pola badawczego zgodnie z transkulturowymi i lokalnymi strukturami pojęciowymi. Nowa krytyka, pokazując uwikłanie badacza jako podmiotu poznającego, jednocześnie powoli wprowadziła „tubylca”, podmiot badany, jako równorzędnego partnera w dyskursie. Ta zmiana, która zajęła antropologii ponad trzydzieści lat, staje się punktem wyjścia dla rozważań nad wartością omawianych elementów antropologicznej refleksji dla analizy doświadczeń epistemologicznych w socjologii.

The idea of an anthropologist as a transparent subject in the epistemological process was challenged by the “linguistic turn.” This new approach led to the critical analysis focused on anthropological discourse and the way of anthropologist’s epistemological experience reconstruction. The critique was not intrinsic. It established reflection on the researcher’s role and – as a consequence – enforced notice of the ontoepistemological limitations of the process. The paper is focused on the analysis of selected elements of this critique, in particular, the critique of “realistic” discourse of so-called modernist anthropology and reconstruction of the research according to the local and translocal cognitive structures. The New Critique showed how the researcher is entangled as a subject of cognition and introduced the “native” as a subject in discourse. This change, that took over 30 years, led the author to an attempt to transfer some elements of anthropologist’s epistemological self-reflection to sociology.