Estetyzacja bez granic? O (konfliktowej) komplementarności etyki i estetyki

Abstract

The article is a critical commentary on the book Między etyką i estetyką. Rozważania nad problemem estetyzacji [Between Ethics and Aesthetics. Considerations on the Issue of Aesthetisation] (Toruń: Wydawnictwo UMK, 2017). Apart from analyzing ideas presented in the book, it provides a reflection on prior discussions on aesthetisation and the Polish reception of the topic, going on since 1990s. Whereas “surface aesthetisation” understood as an economic and PR strategy of embellishment used to be commonly criticized, the postmodern, anti-fundamentalist project of “deep-seated aesthetisation” had been more warmly welcomed. The anthology introduces a new accent in relation to the earlier discussions, because its main concern is the relationship between ethics and aesthetics. Although the book presents various perspectives, the authors generally argue for the need for ethical criteria and complementarity between ethics and aesthetics. In this sense, they counter Wolfgang Welsch’s thesis that “ethics is today in the process of transforming itself into a subdiscipline of aesthetics”.

Artykuł stanowi komentarz do książki Między etyką i estetyką. Rozważania nad problemem estetyzacji (Toruń, 2017). Analizę koncepcji prezentowanych w książce poprzedza przypomnienie kontekstu wcześniejszych dyskusji nad problematyką estetyzacji, w szczególności polskiej recepcji tej tematyki, począwszy od lat 90. dwudziestego wieku. O ile estetyzacja powierzchowna, rozumiana jako marketingowa i PR-owa strategia upiększania, spotykała się zazwyczaj z krytyką, bardziej pozytywnie przyjmowano postmodernistyczny, antyfundamentalistyczny program „estetyzacji głębokiej”. Omawiana antologia tekstów wprowadza nowy akcent w stosunku do wcześniejszych dyskusji, skupia się bowiem na relacji etyki i estetyki. Choć zostały w niej uwzględnione różne perspektywy, autorzy antologii opowiadają się za nieredukowalną potrzebą etycznych miar i wzajemną komplementarnością etyki i estetyki. Teksty zgromadzone w książce zaprzeczają w tym sensie tezie Wolfganga Welscha, że „współcześnie etyka sama przeobraża się w subdyscyplinę estetyki”.