Deegoizacja jako cel wychowania – paradygmat duszy

Abstract

The article focuses on man understood as a being that exists in the imaginary order and displays the ability to create images. One of the these images is the ego construct which will be revisioned in the perspective of the critical psychology of Kurt Danziger and the imaginal psychology/soul paradigm (soul movement) of James Hillman. The critical analysis points out a specific reduction of human nature and human history in contemporary psychology to the history of “self” and domination of “ego”. The conception of Hillman, by contrast, is characterized by the mission for deegoization, therefore strips the power away from this fictitious concept in favor of a realistically existing soul which not only can exceed the ego, but also a personality, or even the whole human being because it contains a variety of images. Hillman believes, following Plato, in the existence of anima mundi, an ensouled world, which is wide and more primal than the ego, but also a human soul, because the soul is a part of it. In accordance with this perspective, the role of a parent and teacher in the process of education is deegoization as a condition for the soul-making of a child.

Artykuł traktuje o człowieku jako istocie funkcjonującej w porządku wyobrażonym i zdolnej do tworzenia obrazów. Jednym z tych obrazów jest konstrukt ego przedstawiony w perspektywie psychologii krytycznej Kurta Danzigera oraz psychologii imaginalnej/paradygmat duszy (soul movement) Jamesa Hillmana. Autorzy wprowadzają te dwa podejścia celem zasygnalizowania obszaru badawczego, który potencjalnie może być wykorzystany we współczesnej refleksji nad kategorią wychowania. Analiza krytyczna wskazuje na swoistą redukcję natury ludzkiej i historii człowieka we współczesnej psychologii do historii „ja” i dominacji „ego”. Natomiast koncepcję Hillmana charakteryzuje misja deegoizacji, a więc pozbawienia siły tego fikcyjnego konstruktu, na rzecz realnie istniejącej duszy, która nie tylko ma wymiar przekraczający ego, bo zawiera w sobie wielość innych obrazów, ale także osobowość, a nawet osobę ludzką. Hillman uznaje bowiem za Platonem istnienie anima mundi, czyli ensouled world, która jest szersza i pierwotna wobec nie tylko ego, ale i duszy ludzkiej, a której owa dusza jest składową. Zgodnie z tą perspektywą, w procesie wychowania rolą rodzica i nauczyciela staje się deegoizacja jako warunek stwarzania duszy dziecka (soul-making).