Ocenianie stopnia znajomości słownictwa w kontekście jego nauczania: rzeczywistość, potrzeby, możliwości

Abstract

Lexical competence of intermediate and advanced learners of Polish as a foreign language is usually tested by means of tasks which focus on the form and meaning of items and not on their use. This kind of evaluation checks mostly learners’ declarative knowledge that cannot be applied under pressure. A fluent and adequate reaction in authentic situations requires implicit (or highly automatized declarative) knowledge based on such an organization of the mental lexicon in which, beside single words, formulaic expressions are stored. The purpose of the article is an analysis of vocabulary teaching/testing at the B2 level in the context of learners’ needs. The author argues that traditional tests should be complemented by tasks which; (i) necessitate the use not only of specific words but also of formulaic language, (ii) engage learners in a quasi-natural communication. Such tasks could help to evaluate their implicit vocabulary knowledge and their use in tests could in turn have a beneficial effect on the way vocabulary is taught in Polish.

Stopień opanowania słownictwa przez uczących się języka polskiego na poziomach wyższych jest często sprawdzany za pomocą zadań, które w większym stopniu koncentrują się na znajomości form i znaczeń wyrazów, w mniejszym zaś na użyciu złożonych struktur leksykalnych. Ten rodzaj ewaluacji pozwala ocenić stan wiedzy deklaratywnej uczniów. Jest ona trudna do wyzyskania w autentycznych sytuacjach komunikacyjnych, w których spontaniczne działania wymagają od użytkownika wykorzystania wiedzy implicytnej. Celem niniejszego artykułu jest ogląd dydaktyki i ewaluacji słownictwa w języku polskim jako obcym dokonany z perspektywy potrzeb komunikacyjnych uczących się na poziomie średnim ogólnym. Zwraca się w nim uwagę na fakt, iż wiedza implicytna jest rezultatem głębokiej internalizacji słownictwa, a szybkie, fortunne reakcje użytkownika wspomaga właściwa organizacja leksykonu mentalnego, w którym, obok pojedynczych słów, magazynowane są różnej długości zespolenia (ciągi formuliczne). Pokazuje się też sposoby ukomunikacyjnienia obecnie stosowanych technik ewaluacji stopnia opanowania leksyki, a także proponuje takie, które opierają się na działaniach uwikłanych w kontekst i/lub w nim wyraźnie osadzonych.