Kompetencje słowotwórcze dzieci w wieku przedszkolnym z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim

Abstract

Celem pracy była analiza kompetencji słowotwórczych dzieci pięcio- i sześcioletnich z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim. Uzyskane wyniki zostały odniesione do materiału zebranego wśród dzieci o typowym rozwoju, w tym samym bądź zbliżonym wieku umysłowym i metrykalnym. Podjęte kroki badawcze służyły obiektywnemu zdiagnozowaniu i deskrypcji powiązanych ze sobą właściwości mowy dzieci z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim, w szczególności mechanizmów tworzenia i rozumienia konstrukcji słowotwórczych – w odniesieniu do ich globalnego rozwoju i rozwoju ich rówieśników w normie. Problematyka niniejszej dysertacji pozostaje w kręgu zainteresowania nie tylko językoznawstwa, ale także pedagogiki specjalnej, psycholingwistyki i logopedii. Praca stanowi próbę ukazania rozwoju umiejętności słowotwórczych w sytuacji wystąpienia u dziecka ograniczeń poznawczych w postaci lekkiej niepełnosprawności intelektualnej na etapie kształtowania się całego systemu językowego, tj. w okresie, w którym dziecko zna już podstawy języka, ale do końca nie opanowało jeszcze wszystkich jego podsystemów. Aby odpowiedzieć na nurtujące pytania – m.in. o dynamikę rozwoju słowotwórstwa u dzieci z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim, ewentualne opóźnienia, tożsamość bądź odmienność jakościową i ilościową w przyswajaniu reguł słowotwórczych w stosunku do dzieci o typowym rozwoju – przedmiotem badań objęto rzeczowniki stanowiące najliczniejszą klasę części mowy oraz tworzące trzon słownika. Ze względu na dużą liczbę odpowiedzi zebranych podczas prowadzonych badań, wnikliwej analizie poddano wyłącznie derywaty mutacyjne.