Pokaż uproszczony rekord

dc.contributor.authorPajor, Piotr
dc.date.accessioned2022-03-10T17:33:03Z
dc.date.available2022-03-10T17:33:03Z
dc.date.issued2020-12-30
dc.identifier.issn2084-851X
dc.identifier.urihttp://hdl.handle.net/11089/41071
dc.description.abstractThe article presents a proposal for a new reading of the functions, history and formal transformations of the chapels of St. st. Peter and Paul and St. Nicholas. The chapels were added to the aisles of the romanesque cathedral, but during the construction of the present church (1320–1364) they were included in the new building, which lead to their extensive reconstruction and enlargement. The time and circumstances of the construction of the chapel of St. Nicholas are unknown. Chapel of St. st. Peter and Paul, according to the local tradition, in its original form, was founded by Bishop Prandota, most likely in connection with the cult of St. Stanislaus, canonized in 1253. Although, according to almost all the literature to date, a year later the saint’s relics were placed in the center of the nave of the cathedral, it seems more likely that they were placed in the aforementioned chapel. In the Gothic cathedral, the altar of St. Stanislaus was moved to its central point, but the chapel of St. st. Peter and Paul retained an important role in the worship of the martyr, as it included his arm reliquary, and from some point on also an old empty sarcophagus, in which, after canonization, the main particle of the remains were laid. In the 15th century chapel of St. Nicholas was the place where the reliquary of the saint’s head was presented. Fot this purpose, gallery was erected above its entrance. The chapels were extended so that they joined both the aisles and the transept, in the center of which the altar of St. Stanislaus was placed; thus, all three objects form a line that crosses the main axis of the church. It seems that the decision for such a sacral topography composition was made already during the construction of the cathedral, modifying the original project, assuming the erection of a narrow transept.en
dc.description.abstractArtykuł prezentuje propozycję nowego odczytania funkcji, historii i przekształceń formalnych kaplic św. św. Piotra i Pawła oraz św. Mikołaja, przylegających do korpusu nawowego katedry w Krakowie. Kaplice te dostawiono jako aneksy do katedry romańskiej, ale podczas powstawania obecnego kościoła (1320–1364) zostały przebudowane i włączone do nowej budowli. Kaplica św. św. Piotra i Pawła została prawdopodobnie ufundowana przez biskupa Prandotę jako miejsce spoczynku relikwii św. Stanisława po jego kanonizacji w 1253 roku. W gotyckiej katedrze ołtarz tego świętego przeniesiono do jej centralnego punktu, ale obie kaplice także odgrywały rolę w jego kulcie. W kaplicy św. Mikołaja wystawiano bowiem relikwie głowy męczennika, zaś w kaplicy św. św. Piotra i Pawła – relikwie ramienia oraz dawny kamienny sarkofag, w którym szczątki spoczywały w okresie po kanonizacji.pl
dc.language.isopl
dc.publisherWydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiegopl
dc.relation.ispartofseriesTECHNE. Seria Nowa;5pl
dc.rights.urihttps://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
dc.subjectcult of Saintsen
dc.subjectrelicsen
dc.subjectGothic architectureen
dc.subjectKrakówen
dc.subjectMiddle Agesen
dc.subjectkult świętychpl
dc.subjectrelikwiepl
dc.subjectarchitektura gotyckapl
dc.subjectKrakówpl
dc.subjectśredniowieczepl
dc.titleKaplice św. św. Piotra i Pawła oraz św. Mikołaja w przestrzeni katedry krakowskiej w XIII–XV wiekupl
dc.title.alternativeChapels of St. st. Peter and Paul and St. Nicholasin the space of the Cracow cathedral in the 13th–15th centuriesen
dc.typeArticle
dc.page.number39-59
dc.contributor.authorAffiliationUniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie, Instytut Historii Sztuki i Kulturypl
dc.referencesAZK – Archiwum Zamku Królewskiego na Wawelu.pl
dc.referencesDŁUGOSZ, [LB] – Ioannis Dlugossi, Liber Beneficiorum Dioecesis Cracoviensis, t. 1–3, wyd. Aleksander Przezdziecki, Cracoviae 1863–1864 (=Joannis Dlugossii Senioris Canonici Cracoviensis, Opera omnia, t. 8).pl
dc.referencesDŁUGOSZ [1887] – Joannis Dlugossi, Opera. Vita S. Stanislai – Vita B. Kunegundis – Vitae episcoporum poloniae – Vita Sbignei de Oleśnica cardinalis – Clenodia. Banderia Prutenorum – Epistolae, wyd. Ignatius Polkowski, Żegota Pauli, Cracoviae 1887 (=Joannis Dlugossii Senioris Canonici Cracoviensis, Opera omnia, t. 1).pl
dc.referencesDŁUGOSZ [1974] – Jana Długosza Roczniki czyli kroniki sławnego Królestwa Polskiego, księga siódma, księga ósma, Warszawa 1974.pl
dc.referencesGRUNEWEG – Die Aufzeichnungen des Dominikaners Martin Gruneweg (1562-ca. 1618): über seine Familie in Danzig, seine Handelsreisen in Osteuropa und sein Klosterleben in Polen, wyd. Almut Bues, Wiesbaden 2008.pl
dc.referencesKDKK – Kodeks dyplomatyczny katedry krakowskiej ś. Wacława, t. 1–2, wyd. Franciszek Pieko siński, Kraków 1874–1883.pl
dc.referencesMPH – Monumenta Poloniae Historica. Pomniki dziejowe Polski, t. 1–4, Lwów 1864–1884.pl
dc.referencesMPV – Monumenta Poloniae Vaticana, t. 1, Cracoviae 1913.pl
dc.referencesALBRECHT 2003 – Stephan Albrecht, Die Inszenierung der Vergangenheit im Mittelalter. Die Klöster von Glastonbury und Saint-Denis, München 2003.pl
dc.referencesBEŁCH 1977 – Stanisław Bełch, Święty Stanisław. Biskup Męczennik. Patron Polaków, London 1977.pl
dc.referencesBINSKI 2004 – Paul Binski, Becket’s Crown. Art and Imagination in Gothic England, New Haven–London 2004.pl
dc.referencesBORAWSKA 1950 – Danuta Borawska, Z dziejów jednej legendy. W sprawie genezy kultu św. Stanisława biskupa, Warszawa 1950.pl
dc.referencesBRACHMANN 2008 – Christoph Brachmann, Um 1300. Vorparlerische Architektur im Elsass, in Lothringen und Südwestdeutschland, Korb 2008.pl
dc.referencesCROOK 2011 – John Crook, English Medieval Shrines, Woodbridge 2011.pl
dc.referencesCROSSLEY 1985 – Paul Crossley, Gothic Architecture in the Reign of Kasimir the Great. Church Architecture in Lesser Poland 1320–1380, Kraków 1985.pl
dc.referencesCROSSLEY 2001 – Paul Crossley, Bohemia Sacra and Polonia Sacra. Liturgy and History in Prague and Krakow Cathedrals, „Folia Historiae Artium”, Nova Series, t. 7 (2001), s. 49–69.pl
dc.referencesCZYŻEWSKI 2003 – Krzysztof J. Czyżewski, Srebrne wyposażenie średniowiecznego ołtarza św. Stanisława w Katedrze Krakowskiej, „Folia Historica Cracoviensia”, t. 9 (2003), s. 11–52.pl
dc.referencesCZYŻEWSKI 2008 – Krzysztof J. Czyżewski, Martin Gruneweg o krakowskiej katedrze, [w:] „Żeby wiedzieć”. Studia dedykowane Helenie Małkiewiczównie, red. Wojciech Walanus, Kraków 2008, s. 243–256.pl
dc.referencesCZYŻEWSKI 2016 – Krzysztof J. Czyżewski, Kaplica Wazów – czyli ostatnie mauzoleum jagiellońskie na Wawelu, „Studia Waweliana”, t. 17 (2016), s. 77–129.pl
dc.referencesFIRLET 2016 – Janusz Firlet, Badania archeologiczno-architektoniczne we wnętrzu kaplicy Wazów przy katedrze krakowskiej, „Studia Waweliana”, t. 17 (2016), s. 163–170.pl
dc.referencesFIRLET/PIANOWSKI 2000 – Janusz Firlet, Zbigniew Pianowski, Przemiany architektury rezydencji monarszej oraz katedry na Wawelu w świetle nowych badań, „Kwartalnik architektury i Urbanistyki”, t. 44 (2000), z. 4, s. 207–236.pl
dc.referencesFIRLET/PIANOWSKI 2017 – Janusz Firlet, Zbigniew Pianowski, Zespół katedry krakowskiej w XI i XII wieku, [w:] Klejnot w koronie. 650-lecie konsekracji katedry krakowskiej, red. Jacek Urban, Ewelina Zych, Kraków 2017, s. 45–62.pl
dc.referencesHORN 2017 – Hauke Horn, Erinnerungen, geschrieben in Stein. Spuren der Vergangenheit in der mittelalterlichen Kirchenarchitektur, Berlin 2017.pl
dc.referencesJANICKI 2003 – Marek Janicki, Zaginione inskrypcje poetyckie katedry wawelskiej (do końca XVI wieku), cz. 1: Epitafia biskupie i królewskie, „Studia Waweliana”, t. 11–12 (2002–2003), s. 43–72.pl
dc.referencesKALINOWSKA 1991 – Janina Kalinowska, Kaplica Jana Hińczy w katedrze na Wawelu i jej malowidła ścienne, „Studia do Dziejów Wawelu”, t. 5 (1991), s. 133–231.pl
dc.referencesKRATZKE 2005 – Christine Kratzke, Ausstrahlung und Anblick. Hagioskope in mittelalterlichen Klosterkirchen der Zisterzienser und Zisterzienserinnen im architekturhistorischen Kontext, [w:] Licht und Farbe in der mittelalterlichen Backsteinarchitekur des südlichen Ostseeraums, red. Ernst Badstübner et al., Berlin 2005, s. 71–97.pl
dc.referencesKUMOR 1998 – Bolesław S. Kumor, Dzieje diecezji krakowskiej do roku 1795, t. 1, Kraków 1998.pl
dc.referencesLE POGAM 2003 – Pierre-Yves Le Pogam, The Hagioscope in the Princely Chapels in France from the 13th to the 15th Century, [w:] Court chapels of the High and Late Middle Ages and their Artistic Decoration: Proceedings from the International Symposium, red. Jiří Fajt, Praha 2003, s. 171–178.pl
dc.referencesPIANOWSKI 2006 – Zbigniew Pianowski, Architektura monumentalna wczesnośredniowiecznego Krakowa, [w:] Kraków w chrześcijańskiej Europie X–XIII wieku, red. Elżbieta Firlet, Emil Zaitz, Kraków 2006, s. 163–220.pl
dc.referencesPIANOWSKI 2007 – Zbigniew Pianowski, Wawel około roku 1250, „Wiadomości Konserwatorskie”, t. 21 (2007), s. 11–14.pl
dc.referencesPIETRUSIŃSKI 1975 – Jerzy Pietrusiński, Katedra krakowska – biskupia czy królewska. Dzieje fun dacji, [w:] Sztuka i ideologia XIV wieku. Materiały Sympozjum Komitetu Nauk o Sztuce Polskiej Akademii Nauk, Warszawa, 29 i 30 listopada 1973, red. Piotr Skubiszewski, Warszawa 1975, s. 249–273.pl
dc.referencesPIETRUSIŃSKI 1996 – Jerzy Pietrusiński, Krakowska katedra romańska fundacji króla Bolesława II Szczodrego, [w:] Katedra krakowska w średniowieczu. Materiały Sesji Oddziału Krakowskiego Stowarzyszenia Historyków Sztuki, Kraków 1996, s. 43–107.pl
dc.referencesPOLKOWSKI 1885 – Ignacy Polkowski, Grób i trumna ś. Stanisława na Wawelu. Studium archeologiczno-historyczne, Kraków 1885.pl
dc.referencesROŻEK 1979 – Michał Rożek, Ara Patriae. Dzieje grobu św. Stanisława w katedrze na Wawelu, „Analecta Cracoviensia”, t. 11 (1979), s. 433–460.pl
dc.referencesROŻEK 1980 – Michał Rożek, Katedra wawelska w XVII w., Kraków 1980.pl
dc.referencesROŻNOWSKA-SADRAEI 2008 – Agnieszka Rożnowska-Sadraei, Pater Patriae. The Cult of Saint Stanislaus and the Patronage of Polish Kings 1200–1455, Kraków 2008.pl
dc.referencesSTARNAWSKA 2008 – Maria Starnawska, Świętych życie po życiu. Relikwie w kulturze religijnej na ziemiach polskich w średniowieczu, Warszawa 2008.pl
dc.referencesULIČNÝ 2015 – Petr Uličný, The Choirs of St Vitus’s Cathedral in Prague: A Marriage of Liturgy, Coronation, Royal Necropolis and Piety, „Journal of the British Archaeological Association”, t. 168 (2015), s. 186–233.pl
dc.referencesWALCZAK 1992 – Marek Walczak, Przemiany architektoniczne katedry krakowskiej w pierwszej połowie XV wieku i ich związek z działalnością fundacyjną kardynała Zbigniewa Oleśnickiego, „Studia Waweliana”, t. 1 (1992), s. 7–28.pl
dc.referencesWALCZAK 2001 – Marek Walczak, „Alter Christus”. Studia nad obrazowaniem świętości w sztuce średniowiecznej na przykładzie św. Tomasza Becketa, Kraków 2001.pl
dc.referencesWALCZAK 2006 – Marek Walczak, Rzeźba architektoniczna w Małopolsce za czasów Kazimierza Wielkiego, Kraków 2006.pl
dc.referencesWĘCŁAWOWICZ 2005 – Tomasz Węcławowicz, Krakowski kościół katedralny w wiekach średnich.Funkcje i możliwości interpretacji, Kraków 2005.pl
dc.referencesWĘCŁAWOWICZ 2014 – Tomasz Węcławowicz, Królewski kościół katedralny na Wawelu. W rocznicę konsekracji 1364–2014, Kraków 2014.pl
dc.referencesWOJCIECHOWSKI 1900 – Tadeusz Wojciechowski, Kościół katedralny w Krakowie, Kraków 1900.pl
dc.referencesŻUROWSKA 1972 – Klementyna Żurowska, Geneza zachodniej części tak zwanej drugiej katedry wawelskiej, „Zeszyty Naukowe UJ. Prace z Historii Sztuki”, t. 10 (1972), s. 35–72.pl
dc.contributor.authorEmailtechne@uni.lodz.pl
dc.identifier.doi10.18778/2084-851X.09.03


Pliki tej pozycji

Thumbnail

Pozycja umieszczona jest w następujących kolekcjach

Pokaż uproszczony rekord

https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
Poza zaznaczonymi wyjątkami, licencja tej pozycji opisana jest jako https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0