Czy polszczyzna odziedziczona jest językiem zagrożonym?

Abstract

Languages can be categorized in different ways. In the article, I refer to their vitality, bearing in mind, above all, Polish as a heritage language. I am trying to answer the question whether it is an endangered language. I explain the causes of various threats to languages, among which globalization, migrations and mixed relationships (marriages) come to the fore. They result in cultural and linguistic destabilization of emigrating families, in which adults – usually not having an adequate knowledge of the consequences of abandoning native values – tend to assimilate or switch to the „Polonia system” communicating in a language that is a mixture of several variants (including: country of residence). Their children, refraining from communicating in Polish, i.e. using Polish only in the oral version limited to the home and family situation, constitute a weak link in its transmission. The remedy for activation, sometimes even for revitalization of the language, is mastering the standard Polish language, which could take place in Polish / Polish diaspora schools. Unfortunately, many parents do not understand this and decide not to educate their children in Polish. Research on this issue is discussed at the end of the article.

Języki można kategoryzować na różne sposoby. Niniejszy artykuł odnosi się do ich żywotności, ze szczególnym uwzględnieniem polszczyzny odziedziczonej. Podjęto próbę odpowiedzi na pytanie, czy jest ona językiem zagrożonym. Wyjaśniono przyczyny zagrożenia dla języków, wśród których w ostatnim okresie prym wiodą: globalizacja, migracje oraz związki (małżeństwa) mieszane. Powodują one destabilizację kulturową i językową w rodzinach emigrujących, w których dorośli – zazwyczaj nie posiadając odpowiedniej wiedzy dotyczącej konsekwencji zarzucania rodzimych wartości – skłaniają się ku asymilacji lub przełączają się na „system polonijny” komunikując się w języku będącym melanżem kilku wariantów (w tym: języka kraju osiedlenia). Ich dzieci, odchodząc od porozumiewania się po polsku, tzn. używając polszczyzny tylko w wersji ustnej ograniczonej do sytuacji domowej i rodzinnej, stanowią słabe ogniwo w jej transmisji. Remedium na aktywizację, czasem nawet na rewitalizację języka jest opanowanie polszczyzny standardowej, co może mieć miejsce w szkołach polskich/polonijnych. Niestety, wielu rodziców tego nie rozumie i decyduje o zaprzestaniu edukacji swoich dzieci po polsku.