Czynniki determinujące występowanie luk podatkowych

Abstract

The aim of the study is to identify factors determining tax gaps in Poland. The following taxes are analyzed: value added tax (VAT), corporate income tax (CIT), personal income tax (PIT) and excise tax. It is assumed that there are common factors determining tax gap for taxes: VAT, CIT, PIT and excise duty in Poland. On the basis of econometric panel models for the EU or OECD countries presented in the literature, general factors determining tax gaps are identified. Then they are subjected to a detailed analysis based on the available statistical data and in‑depth literature studies for each analyzed tax. The study follows a broad approach and also discusses the tax policy gaps. Based on the analysis, the adopted hypothesis can be positively verified. Although not all of the identified factors can be positively verified, there are variables that are common. The macroeconomic factors include: the level of development, the state of the business cycle, the tax burden and effective tax administration, in the case of microeconomic factors informal institutional factors can be insignificant.

Celem artykułu jest wskazanie czynników determinujących luki podatkowe w Polsce. Analizie poddane zostały podatki: od towarów i usług (VAT), dochodowy od osób prawnych (CIT), dochodowy od osób fizycznych (PIT) i akcyzowy. Przyjmuje się, że w Polsce występują wspólne czynniki determinujące wielkość luki podatkowej dla podatków VAT, CIT, PIT i akcyzy. Na podstawie analizy ekonometrycznych modeli panelowych dla krajów Unii Europejskiej lub OECD przedstawianych w literaturze przedmiotu wskazano ogólne czynniki determinujące luki podatkowe. Następnie poddano je szczegółowej analizie na bazie dostępnych danych statystycznych oraz pogłębionych studiów literaturowych. W opracowaniu omówiono również luki polityki podatkowej dla każdego z podatków. Dzięki przeprowadzonej analizie stwierdzono, że wspólnymi makroekonomicznymi czynnikami determinującymi luki podatkowe są: poziom rozwoju i stan koniunktury gospodarczej, obciążenie podatkowe oraz efektywna administracja skarbowa, a w przypadku czynników mikroekonomicznych znaczenie nieformalnych czynników instytucjonalnych może być niejednoznaczne.