Działalność polityczna Antoniego Pułaskiego w czasach Rady Nieustającej (1776–1786)

Abstract

Antoni Pułaski, the brother of the American Revolutionary War hero Kazimierz, is known to historians mostly because of his activity in the Bar and Targowica Confederations. The article examines his political activity during the Permanent Council. After returning to Poland in the autumn of 1775, Pułaski, initially cooperated with the royalist party. At the same time, he was on friendly terms with the Grand Crown Hetman Franciszek Ksawery Branicki, the important figure among magnates who opposed the king. Pułaski was elected three times (1778, 1784, 1786) as a deputy to the Sejm, but left a record in the parliamentary debates only in the first of these sessions. In the 1780–1781 term, he was a judge at the Crown Tribunal, although his activities at that time were negatively viewed by king Stanisław August and his adherents. Pułaski’s political activity was primarily focused on sejmiks. In 1776, he headed the pre-Sejm sejmik held in Czersk (Mazovia). In subsequent years, he was active in Volhynia, during the sejmiks in Volodymyr-Volynskyi and Lutsk. In the 1780s, he gradually distanced himself from the court party and was increasingly cooperating with the magnate opponents. He played a particularly conspicuous role during the stormy Volhynia voivodeship sejmiks that preceded the 1786 Sejm.

Antoni Pułaski, brat Kazimierza – bojownika o niepodległość Stanów Zjednoczonych, jest znany historykom przede wszystkim ze względu na działalność w konfederacjach barskiej i targowickiej. Artykuł ten dotyczy jego aktywności politycznej w czasach rządów Rady Nieustającej. A. Pułaski po powrocie do Polski, który nastąpił jesienią 1775 r., związał się początkowo ze stronnictwem regalistycznym. Jednocześnie Pułaski utrzymywał przyjazne stosunki z hetmanem wielkim koronnym Franciszkiem Ksawerym Branickim, czołową postacią opozycji magnackiej. A. Pułaski trzy razy (1778, 1784, 1786) pełnił funkcję posła na sejm, lecz jedynie w 1778 r. wykazał się aktywnością w czasie obrad. W kadencji 1780–1781 był deputatem, czyli sędzią zasiadającym w Trybunale Koronnym, ale jego ówczesna działalność była negatywnie oceniana przez króla Stanisława Augusta i jego współpracowników. Aktywność polityczna Pułaskiego dotyczyła przede wszystkim sejmików. W 1776 r. kierował on obradami sejmiku przedsejmowego w Czersku na Mazowszu. W następnych latach działał na Wołyniu – na sejmikach we Włodzimierzu Wołyńskim i Łucku. W latach osiemdziesiątych XVIII w. Pułaski stopniowo oddalał się od stronnictwa dworskiego i coraz wyraźniej współpracował z opozycją magnacką. Szczególnie istotną rolę odegrał w czasie burzliwych sejmików województwa wołyńskiego przed sejmem z 1786 r.