| dc.description.abstract | Autor zajmuje się tymi problemami przekształceń prozy węgierskiej w XVIII wieku, które
ujawniają się w powinowactwie gatunku pamiętników i gatunku anegdoty. Najpierw szczegółowo
analizuje elementy, dygresje, epizody inkrustowane w pamiętniki o rozległej koncepcji z XVII wieku.
Stwierdza, że wówczas anegdota wintegrowuje się jeszcze harmonijnie w pamiętniki. Zarówno
dzieło Jánosa Kemény, jak i Miklósa Bethlen, aby ograniczyć się do dwóch przykładów, stanowią
dowód jedności tych dwóch gatunków. W tych pismach zwykle porządek jednostki rozleglejszej
i kompozycja epicka narzucają się całości w sposób logiczny, podczas gdy tematyka jest przede
wszystkim historyczna.
Następnie, badanie wykazuje, że w toku 1 połowy XVIII wieku centralny przedmiot pamiętników
ulega ograniczeniu i zacieśnieniu; tematyka życia codziennego i osobistego występuje na pierwszy
plan. Pisanie pamiętników wyzbywa się szerokich perspektyw, aby uczynić miejsce elementom
prozy o inspiracji bardziej prostackiej. Na mocy analizy pamiętników tego okresu (Halmégyi, Rettegi
i inni) autor przedstawia zasadnicze zmiany, które zaszły w tym gatunku: liczba dygresji anegdotycznych
mnoży się i ich znaczenie również skrajnie wzrasta. Przyjęta kompozycja pamiętników
uwalnia się stopniowo od swoich rygorystycznych form i dochodzi do stanu „,rozkruszenia”.
Z kolei badania skierowano ku roli czynników właściwych pamiętnikowi i anegdocie, które wcielają
się w gatunek fikcyjnej korespondencji u Kelemena Mikes, i odkryto w niej podobną przewagę
tradycji narodowej.
Na zakończenie autor bada w związku z pierwotną anegdotą, przelewającą się z ram pamiętników
i idącą autonomiczną drogą rozwoju w literaturze Siedmiogrodu, Pamiętniki Józsefa Hermanyi
Dienes; dochodzi do wniosku, że w połowie XVIII wieku gatunek pamiętników jest tak zupełnie
przekształcony, że oto już mamy przed sobą autentyczny gatunek epiki niższej. Pamiętniki rozpadają się w zbiory anegdot, których treści obejmują tematykę sposobów życia coraz bardziej ,„mieszczańskich”
i które odpowiadają coraz wyraźniej potrzebom rozrywki.
Rozprawa dochodzi do wniosku, że anegdota — zrodzona z pamiętników i w powiązaniu z literaturą
oralną — okaże się w literaturze węgierskiej tradycją rodzaju epiki niższej, który mieć
będzie na tyle siły, aby wszczepić się i zapuścić trwałe korzenie w rodzaj epiki wyższej XTX wieku.
Hermányi zasługuje na uwagę jako wczesny przedstawiciel tej tak charakterystycznej tradycji. | pl_PL |
