"To quote or not to quote". A postmodernist's genological dilemma in Edward Bond's "Restoration"

Abstract

Tekstowe strategie „cytatu”, aluzji i przywołania zastosowane w sztuce Edwarda Bonda Restauracja odznaczają się charakterystyczną dla literatury postmodernistycznej manipulacją historycznie uwarunkowanymi konwencjami gatunkowymi. Artykuł jest próbą uchwycenia funkcji wspomnianych strategii w strukturze utworu oraz w szerszym kontekście współczesnej kultury. Uważna analiza dramatu ze szczególnym uwzględnieniem jego metatekstowych odniesień w postaci tytułu, podtytułu oraz określenia czasu i miejsca akcji wskazuje na istnienie rozbudowanej sieci sygnałów kreujących u odbiorcy określone oczekiwania dotyczące gatunku, tematyki, stylu oraz języka utworu. Jednakże materiał sygnalny tekstu właściwego konsekwentnie neguje uprzednio ewokowane oczekiwania, w rezultacie czego z tekstu wyłania się schemat następujących kolejno po sobie, lecz pozostających w opozycji i napięciu wobec siebie ram gatunkowych, przy czym każda kolejna rama stanowi swoisty cudzysłów, w którym pojawia się następna (technika „cytatu w cytacie”). Konwencje sielanki, obyczajowej komedii okresu Restauracji, music-hallu, burleski oraz tragedii z elementami groteski przywoływane poprzez konfigurację postaci, budowę akcji, organizację czasoprzestrzenną stylizację językową, (zabieg identyfikacji), są konsekwentnie kwestionowane w kontekście zastosowanego przez Bonda collage'u gatunków i konwencji (zabieg negacji). Zaobserwowane na przykładzie sztuki Edwarda Bonda Restauracja strategie tekstowe wskazują, iż współczesny odbiorca miast spodziewanej hierarchii i porządku, staje w obliczu anarchii semantycznej, będącej postmodenistycznym odpowiednikiem typowej dla modernizmu polisemii.