Warunki tlenowe wód powierzchniowych w odcinku źródliskowym Dzierżąznej (Maliny)

Abstract

The catchment of Dzierżązna river is located in the western part of the Łódź Hills edge zone. The work focuses on its spring section located in the city of Zgierz, between springs in the Rudunki and the Malinka reservoir. The research concerned three basic parameters: water temperature [oC], water oxygen saturation [%] and concentration of dissolved oxygen in water [mg/dm3]. In the study area, 15 measurement points were established in various types of hydrographic objects (groundwater outflow, flowing water and stagnant water). Measurements were carried out in two seasons: winter and early spring, between 5th of December 2018 and 7th of April 2019. The results of the research show a significant diversification of oxygen conditions in individual types of objects. The thermal conditions and the kind of water movement in the studied objects indicate that in winter the basic process of water oxygen supply is gas diffusion from the atmosphere. In spring, when the water temperature rises, which impede the effective solubility of atmospheric oxygen, photosynthesis of aquatic vegetation becomes more important, with an indication of suspended and bottom phytoplankton. The tested waters are generally of good quality, although the high oxygen saturation in early spring may be a problem for aquatic animals.

Zlewnia Dzierżąznej położona jest w zachodniej części strefy krawędziowej Wzniesień Łódzkich. W pracy skupiono się na jej źródliskowej części położonej na terenie miasta Zgierz, od jej źródeł położonych na Rudunkach po zamykający zlewnię cząstkową zbiornik Malinka. Badania dotyczyły trzech podstawowych parametrów: temperatury wody [oC], nasycenia wody tlenem [%] oraz stężenia tlenu rozpuszczonego w wodzie [mg/dm3]. Na terenie badań wyznaczono 15 punktów pomiarowych w różnych rodzajach obiektów hydrograficznych (wypływy wód podziemnych, wody płynące i wody stojące). Pomiary zrealizowano w dwóch sezonach: zimowym i wczesnowiosennym w okresie 5.12.2018 – 7.04.2019 r. Wyniki badań ukazują znaczące zróżnicowanie warunków tlenowych w poszczególnych typach obiektów: w źródłach, kontinuum rzecznym i zbiornikach retencyjnych różnej wielkości. Warunki termiczne oraz charakter ruchu wody w badanych obiektach wskazują, że w porze zimowej zasadniczym procesem dostawy tlenu do wód jest dyfuzja gazu z atmosfery. Wiosną, gdy rośnie temperatura wody, co utrudnia efektywną rozpuszczalność tlenu atmosferycznego, na znaczeniu zyskuje fotosynteza roślinności wodnej ze wskazaniem na fitoplankton zawieszony i denny. Badane wody płynące i zretencjonowane reprezentują zasadniczo dobrą jakość, choć problemem dla zwierząt wodnych mogą być wiosenne stany wysokiego przesycenia toni wodnej tlenem.