Kościół i władza cywilna w nauczaniu Jana Kalwina

Abstract

John Calvin’s concepts pertaining to the relationship between the Church and the State are closely linked to his ecclesiology. Prior to his arrival in Geneva in 1536 and commencing reformatory activities there, Calvin considered the Church primarily a community of people chosen for salvation, loosely related to the visible institutional Church. Little by little, the Reformer gave more value to the institutional Church, while noticing that it is within that Church that the invisible Church of the chosen ones exists. Together with raising the value of the institutional Church, a matter arose as to how the relationship between the Church and the State (the civil authorities) should be determined. Calvin was prompted to address this issue by among others the situation in Geneva, where the Reformed Church became the official state religion. Therefore, it was necessary to create ecclesiology that would correspond to the conditions at hand. Calvin started teaching that the power of the keys and the power of the sword differ in terms of the functions each of them fulfils, and consequently one should not merge them into one. The Church preaches the Gospel to people, whereas the state authority upholds the commandments of the Decalogue, justice, and peace, using the sword against wrongdoers. The Church and the State should then be separate. This concept augurs the subsequent separation of Church and State in modern Western countries. Nevertheless, since both of these authorities were brought to existence by God, they should be fulfilling the will of God, by helping people obey God’s Law. Consequently, Civil authority is not a secular authority.

Koncepcje Jana Kalwina dotyczące relacji pomiędzy Kościołem a państwem są ściśle powiązane z jego eklezjologią. Przed swoim przyjazdem do Genewy w 1536 r. i rozpoczęciem w tym mieście działalności reformatorskiej Kalwin uważał Kościół przede wszystkim za wspólnotę ludzi wybranych do zbawienia, luźno powiązaną z Kościołem widzialnym, instytucjonalnym. Reformator stopniowo dowartościowywał jednak Kościół instytucjonalny, zauważając, że to właśnie w nimi istnieje niewidzialny Kościół wybranych. Wraz z dowartościowaniem Kościoła instytucjonalnego pojawiła się kwestia ustalenia relacji pomiędzy nim a państwem (władzą cywilną). Do podjęcia tej problematyki skłoniła Kalwina również sytuacja w Genewie, w której Kościół ewangelicki stał się oficjalnym wyznaniem państwowym. Należało zatem stworzyć eklezjologię, która odpowiadałaby zaistniałym warunkom. Kalwin zaczął więc nauczać, że władza kluczy i władza miecza różnią się pod względem pełnionych przez siebie funkcji, dlatego nie można mieszać ich ze sobą. Kościół zwiastuje ludziom Ewangelię, natomiast władza państwowa stoi na straży przykazań Dekalogu, sprawiedliwości i pokoju, używając miecza przeciwko złoczyńcom. Kościół i państwo trzeba więc rozdzielić. Koncepcja ta zapowiada późniejszy rozdział państwa od Kościoła w nowoczesnych państwach zachodnich. Z drugiej strony obydwie władze powołane zostały do istnienia przez Boga, dlatego powinny realizować wolę Bożą, pomagając ludziom w przestrzeganiu prawa Bożego. Władza cywilna nie jest więc władzą świecką.