Z potrzeby serca i ku pamięci… Fundacje kościelne Jakuba Biedy Chrostkowica (ok. 1560–1630) w Małogoszczu

Abstract

The article presents the rich foundation activity of Jakub Bieda Chrostkowic (d. 1630), a mansionary (lower rank chaplain), then a parish priest and dean of Małogoszcz. In the years 1591–1624, this clergyman built as many as three brick churches in Małogoszcz: the parish church of St. Assumption of the Blessed Virgin Mary, the filial church of St. Stanislaus and the hospital church of Holy Cross. The first two have been preserved in good condition and serve the inhabitants to this day, the last one – destroyed by the Russian army during the Kościuszko Uprising – was demolished in the beginning of the 19th century. Moreover, Rev. Chrostkowic erected in the city the house for the mansionaries (today’s parsonage), a house for the hospital parish priest, and a poorhouse called Bethany. He funded a scholarship for young people studying at the Krakow Academy. Finally, he erected St. Anne prebend and took care of the salary for the hospital prebendary. Such a significant number of religious and charitable foundations effectively prevented the presence of Reformist attitudes in Małogoszcz, which were clearly visible in this part of Lesser Poland.

W artykule przedstawiano bogatą działalność fundacyjną Jakuba Biedy Chrostkowica (zm. 1630), mansjonarza, następnie proboszcza i dziekana małogoskiego. Duchowny ten w latach 1591–1624 wybudował w Małogoszczu aż trzy murowane kościoły: farny pw. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny, filialny pw. św. Stanisława oraz szpitalny pw. Krzyża Świętego. Dwa pierwsze zachowały się w dobrym stanie i służą mieszkańcom po dziś dzień, ostatni – zniszczony przez wojska rosyjskie w czasie insurekcji kościuszkowskiej – został rozebrany na początku XIX w. Ksiądz Chrostkowic wystawił ponadto w mieście mansjonarię (dzisiejsza plebania), dom dla proboszcza szpitalnego oraz przytułek dla ubogich zw. Betanią. Ufundował stypendium dla młodzieży kształcącej się w Akademii Krakowskiej. Erygował wreszcie prebendę św. Anny i zadbał o uposażenie dla prebendarza szpitalnego. Tak liczne fundacje sakralne i dobroczynne skutecznie zapobiegały obecności w Małogoszczu postaw reformacyjnych, które zaznaczyły się wyraźnie w tej części Małopolski.