O trudnościach w recepcji Schellinga – uwagi na marginesie prac Ryszarda Panasiuka

Abstract

This article addresses two major issues. First, the reception of Schelling’s philosophy in Poland after World War II. Second, how Schelling’s philosophical abstractions should be understood. The contextual understanding of philosophy relied on by Ryszard Panasiuk in his research was taken as the basis for interpretation. The structure of the article is derived from these two basic assumptions: the first part – German Idealism in the Context of Marxist-Leninist Ideology – deals with the way in which Marxist-Leninist ideology, starting from a class-dialectical and “party” understanding of philosophy, regarded philosophical Idealism as the enemy. The point of reference will be Georg Lukács’ concept of “Die Zerstörung der Vernunft” and the interpretation of Schelling’s philosophy as Irrationalism. Part Two – The Origins of Schelling Research – deals with the problem of why research on Schelling and Idealism ceased after World War II. And consecutively, under what conditions and when the first monographic studies appeared. The third part – How to understand nature? – is a historical-critical and contextual interpretation of Schelling’s Philosophy of Nature. Schelling’s philosophy can be understood as a new anthropology, integrally linking Man and Nature. In this sense, it is the antithesis of rationalist reductionism.

Niniejszy artykuł podejmuje dwie zasadnicze kwestie. Pierwsza to zagadnienie recepcji filozofii Schellinga w Polsce po drugiej wojnie światowej. Druga to pytanie, w jaki sposób należy rozumieć abstrakcje filozoficzne Schellinga. Za podstawę interpretacji przyjęto kontekstualne rozumienie filozofii, na jakim opierał się w swoich badaniach Ryszard Panasiuk. Z tych dwóch założeń podstawowych wynika struktura artykułu: część pierwsza dotyczy sposobu, w jaki ideologia marksistowsko-leninowska, wychodząc z klasowo-dialektycznego i „partyjnego” rozumienia filozofii, uznała idealizm filozoficzny za wroga. Punktem odniesienia będzie koncepcja Georga Lukácsa „Die Zerstörung der Vernunft” oraz wykładnia filozofii Schellinga jako irracjonalizmu. Część druga skupia się na tym, dlaczego zaprzestano badań nad Schellingiem oraz idealizmem po drugiej wojnie światowej, oraz w jakich warunkach i kiedy pojawiły się pierwsze opracowania monograficzne. Część trzecia jest historyczno-krytyczną i kontekstualną interpretacją filozofii przyrody Schellinga. Filozofię Schellinga można rozumieć jako nową antropologię, integralnie łączącą człowieka i przyrodę. W tym sensie jest ona antytezą racjonalistycznego redukcjonizmu.