Divers aspects remarquables de la création collaborative auprès de publics allophones

Abstract

When you arrive in a country where you don’t know the culture or the language, you don’t have enough words to communicate. How then can you express your needs and feelings, in a context which precisely reinforces the opportunities for expressing needs and feelings? In French, the words savoir (knowledge) and savor (flavor) have the same etymology. So, isn’t the best way to know a language is to have access to its flavor? This text, through the analysis of accounts of various artistic experiences with non-speaking audiences, offers a reflection on the importance of sensitivity, pleasure and playfulness in helping to learn the language and cultural codes of the host country, the necessity of which requires a priori quite the opposite: rationality, work and seriousness. Finally, it develops the numerous and surprising points of connection between the pragmatic practice of artists and speakers with their audiences and the structured didactics of arts teaching in French schools (especially primary schools).

En arrivant dans un pays dont on ne connaît ni la culture, ni la langue, les mots manquent pour communiquer. Comment alors exprimer ses besoins et ses ressentis, dans un contexte qui renforce précisément les opportunités d’expression de besoins et de ressentis ? En français, les mots savoir et saveur ont la même étymologie. Or, pour savoir une langue, le meilleur moyen n’est-il pas d’avoir justement accès à sa saveur ? Ce texte, à travers le compte rendu de diverses expériences artistiques avec des publics allophones, propose une réflexion sur l’importance de la sensibilité, du plaisir et du ludique pour aider à un apprentissage de la langue et des codes culturels du pays d’accueil, dont la nécessité exige a priori tout le contraire : rationalité, labeur et sérieux. Il développe enfin les nombreux et étonnants points de liaison entre la pratique pragmatique des artistes et intervenants avec leurs publics et la didactique structurée de l’enseignement des arts à l’école (notamment primaire) française.

Przybywając do kraju, w którym nie znamy ani kultury, ani języka, brakuje nam słów umożliwiających komunikację. Wobec tego w jaki inny – równie silny – sposób możemy wyartykułować swe potrzeby i odczucia? W języku francuskim dwa słowa: savoir (wiedzieć, poznać) i saveur (smak, smakowanie) mają tę samą etymologię. Czyż poznanie języka nie jest najlepszym sposobem na jego smakowanie? W tekście, odnosząc się do różnych doświadczeń działań twórczych prowadzonych w środowisku osób nieposługujących się językiem kraju pobytu, proponujemy refleksję nad znaczeniem wrażliwości, przyjemności, zabawy w nauce języka tego kraju i w poznawaniu jego kodów kulturowych, co z natury rzeczy wymaga czegoś dokładnie przeciwnego: racjonalności, pracowitości i powagi. W artykule analizowane są liczne zaskakujące powiązania między aktywnością twórczą artystów oraz osób współpracujących ze słuchaczami nieposługującymi się językiem kraju pobytu a metodami dydaktycznymi nauczania sztuki w szkołach francuskich (zwłaszcza podstawowych).