Komunikacja codzienna w rodzinie z perspektywy korczakowskiej partycypacji społecznej dziecka

Abstract

The main aim of the article is to show the relationship that occurs between the model of family communication and social competences acquired by a young man. The author treats everyday communication as a paradigm of agreement between parents and children. The family is captured as a parental subsystem in which interactions and interpersonal relationships occur. In every family one of the three communication models is adopted, namely: one-way, two-way, or relational – also known as transactional. Only the last communication model allows to build a partnership between a parent and a child. Partnership is in this case the key value since the child is treated as a full-fledged and independent subject. According to Janusz Korczak, the child is supposed to be treated in a special way. The parent should obey the child’s right to speak their mind or the right to respect, in the name of a higher value, which is the child’s humanity. The scholar believed that the fulfilment of these conditions will create a space for a completely developed participation in social life.

Zasadniczym celem tego artykułu jest ukazanie pewnych kontrowersji dotyczących zależności, jaka zachodzi pomiędzy paradygmatem komunikowania w rodzinie a umiejętnościami (kompetencjami) społecznymi, które dzięki niemu może nabywać młody człowiek. Komunikację codzienną autor traktuje jako wzorzec porozumiewania się pomiędzy rodzicami a dziećmi. Rodzina jest ujmowana jako grupa, w której zachodzą interakcje i relacje międzyosobowe. Autor przyjął założenie, iż w każdym modelu rodziny – posttradycyjnym, modernistycznym i postmodernistycznym – występuje jeden z trzech paradygmatów komunikowania się, a mianowicie transmisyjny, dwustronny czy transakcyjny. Zastosowanie paradygmatu transakcyjnego stwarza rodzicowi możliwość zbudowania konstruktywnych relacji z dzieckiem. W takiej sytuacji dziecko jest traktowane jako pełnoprawny i niezależny podmiot. Obecnie realnym zagrożeniem dla dziecka stała się wszechobecna wirtualność. Postulaty Janusza Korczaka odnośnie zachowań rodziców względem swoich dzieci tracą moc w rodzinie postmodernistycznej. „Stary Doktor” uważał, iż spełnienie powyższych warunków stworzy dziecku przestrzeń do pełnoprawnego uczestnictwa w życiu społecznym, co współcześnie zaczyna nabierać nowego, niepokojącego wymiaru.