Język życia i śmierci na Majdanku. Studium leksykalno-semantyczne

Abstract

Niniejszą rozprawę stanowią przedstawienie oraz opis leksyki, którą posługiwały się osoby przebywające w obozie koncentracyjnym na Majdanku oraz próba porównania jej z mową używaną przez więźniów w innych nazistowskich obozach, szczególnie w Auschwitz. Obóz na Majdanku funkcjonował w okupowanej przez Niemców Polsce w okresie drugiej wojny światowej. Przebywający na jego terenie więźniowie stali się z czasem swego rodzaju zamkniętą, hermetyczną społecznością, posługującą się specyficzną mową – lagerszprachą, czyli mową obozową, która stała się przedmiotem tej dysertacji. Leksyka obozowa została przedstawiona w zasadniczej części pracy pt. Słownik tematyczny leksyki obozowej, co stanowiło jeden z głównych celów rozprawy. Słownik zawiera ponad 600 jednostek ujętych w grupy tematyczne w celu lepszego zobrazowania rzeczywistości obozowej, do której się odnosiły poszczególne jednostki. Analiza formalno-genetyczna słownictwa używanego przez osadzonych na Majdanku pozwoliła na wyodrębnienie zapożyczeń, neologizmów słowotwórczych i znaczeniowych, jednostek leksykalnych przejętych z polszczyzny ogólnej, charakterystycznych dla Majdanka oraz złożonych jednostek. Zasadniczą część pracy kończy próba analizy porównawczej mowy obozowej, którą posługiwano się na Majdanku, z tą, której używano w innych nazistowskich obozach. Choć więźniowie w nazistowskich obozach posługiwali się na ogół podobnym słownictwem, udało się wskazać także wiele różnic, które w przypadku Majdanka wynikały z organizacji tego obozu czy struktury przebywającej na jego terenie społeczności. W Zakończeniu przedstawiono wnioski płynące z przeprowadzonych analiz. Słownictwo używane przez osadzonych na Majdanku oraz w innych obozach niewątpliwie stanowi świadectwo tego, jak wyglądały takie miejsca, jak traktowana była przebywająca tam społeczność i jak musiała sobie radzić, aby przeżyć.

This dissertation is a presentation and description of the vocabulary used by people staying in the Majdanek concentration camp and an attempt to compare it with the speech used by prisoners in other Nazi camps, especially Auschwitz. The Majdanek camp operated in German-occupied Poland during World War II. Over time, the prisoners staying there became a kind of closed, hermetic community, using a specific language - Lagerszpracha, i.e. camp speech, which became the subject of this dissertation. The camp lexicon was presented in the main part of the work entitled Thematic dictionary of camp vocabulary, which was one of the main goals of the dissertation. The dictionary contains over 600 units organized into thematic groups in order to better illustrate the camp reality to which individual units referred. Formal and genetic analysis of the vocabulary used by the prisoners at Majdanek allowed for the identification of loanwords, neologisms of word formation and meaning, lexical units taken over from general Polish, characteristic of Majdanek, and complex units. The main part of the work ends with an attempt at a comparative analysis of the camp speech used at Majdanek with that used in other Nazi camps. Although prisoners in Nazi camps generally used similar vocabulary, it was also possible to identify many differences which, in the case of Majdanek, resulted from the organization of this camp or the structure of the community residing there. The conclusions from the conducted analyzes are presented in the Conclusion. The vocabulary used by prisoners at Majdanek and other camps is undoubtedly a testimony to what such places looked like, how the community there was treated and how they had to cope in order to survive.