Od bezkrólewia (1382) do rządów Jadwigi i Władysława Jagiełły. Z dziejów awansu społecznego szlachty łęczyckiej w XIV–XV wieku

Abstract

W niniejszym artykule prześledzono kariery wybranych rodzin szlacheckich, których przedstawiciele zaktywizowali się w okresie bezkrólewia po śmierci Ludwika Węgierskiego (1382). Reprezentowali oni rody Doliwów, Jastrzębców, Junoszów oraz Sulimów. Sytuacja w Królestwie Polskim była napięta, bowiem społeczeństwo polskie podzieliło się na dwa obozy, które forsowały odmienne koncepcje obsady polskiego tronu. Ścierały się ze sobą opcje andegaweńska oraz piastowska. Niejako w centrum tych wydarzeń – ze względu na swoje położenie – znalazły się również ziemie łęczycka i sieradzka. W końcowej fazie konfliktu Siemowit IV zdecydował się zająć Łęczyckie, a napadu na stołeczną Łęczycę dokonał oddział dowodzony przez Bartosza z Odolanowa – wojewódzkie miasto zostało spustoszone i spalone. Zaangażowanie miejscowej szlachty w bieżące wydarzenia polityczne przyniosło jej w niedalekiej przyszłości wymierne korzyści, gdyż do tej pory nie odgrywała ona wiodącej roli politycznej. Czas zawieruchy wojennej i skomplikowana w owym czasie sytuacja prawno-polityczna ziemi łęczyckiej doprowadziły ostatecznie do objęcia przez nią urzędów (wielu otrzymało swoje pierwsze godności ziemskie jeszcze za życia Jadwigi) i w konsekwencji przyniosły awans społeczny, z którego czerpały także kolejne pokolenia. Kluczowa w awansie była naturalnie polityka Władysława Jagiełły, który pozyskiwał kolejnych stronników poprzez rozdawanie urzędów. W artykule podjęto również próbę identyfikacji przypuszczalnych stronników Siemowita IV wśród łęczyckiej szlachty, wskazując na Junoszów z Orłowa, którzy wywodzili się z Mazowsza Siemowitów.

This article traces the careers of selected noble families whose representatives became active during the interregnum after the death of Louis of Hungary (1382). They represented the Doliwa, Jastrzębiec, Junosza and Sulima families. The situation in the Kingdom of Poland was tense, because Polish society was divided into two camps that pushed for different concepts of taking the Polish throne. The Angevin and Piast options clashed. Due to their location, the lands of Łęczyca and Sieradz were also at the center of these events. In the final phase of the conflict, Siemowit IV decided to take over Łęczyca, and the capital Łęczyca was attacked by a unit commanded by Bartosz from Odolanów – the capital city was devastated and burned. The involvement of the local nobility in current political events brought them tangible benefits soon, because so far they had not played a leading political role. The fortunes of war and the complicated legal and political situation of the Łęczyca region at that time ultimately led to them taking up offices (many received their first offices during Jadwiga’s lifetime) and, as a consequence, brought social advancement, from which subsequent generations also benefited. The key to the promotion was, of course, the policy of Władysław Jagiełło, who gained new supporters by handing out offices. The article also attempts to identify Siemowit IV’s probable supporters among the Łęczyca nobility, pointing to the Junosza family from Orłów, who came from Masovia, where Siemowit III and Siemowit IV ruled.