O performatywności biżuterii. Żeliwna biżuteria patriotyczna

Abstract

John L. Austin’s 1960s speech act theory marked an important turn in the study of performativity and causality. Jacques Derrida in 1972 pointed out that not only speech but also writing has performative, causal powers of action. At the end of the 1990s, attention was drawn to the causality of things (objects) as active creators of social life, non-human entities and the induced changes created by them in cooperation with humans. Among objects, jewellery has a particular causal power.In this article, I propose to address the practices associated with cast-iron patriotic jewellery, created between 1806 and 1814 in the wave of patriotic exultation in Prussia’s war against Napoleon, exploring the effects exerted on the spectators viewing it, the results and the changes it caused in social and cultural reality.

Teoria aktów mowy Johna L. Austina z lat 60. XX wieku stała się ważnym zwrotem w badaniach nad performatywnością i sprawczością. Jacques Derrida w 1972 roku wskazał, że nie tylko mowa, ale też pismo ma performatywną, sprawczą moc działania. Pod koniec lat 90. XX wieku zwrócono uwagę na sprawczość rzeczy (przedmiotów) jako aktywnych kreatorów życia społecznego, bytów nie-ludzkich i wywołane przez nie zmiany powstałe w kooperacji z ludźmi. Wśród przedmiotów szczególną moc sprawczą ma biżuteria.W niniejszym artykule proponuję odniesienie się do praktyk związanych z żeliwną biżuterią patriotyczną, powstałą w latach 1806–1814 na fali uniesień patriotycznych w wojnie Prus z Napoleonem, zbadanie skutków wywieranych na oglądających ją widzach, rezultatów i zmian, jakie spowodowały w społecznej i kulturowej rzeczywistości.