Burza superkomórkowa z 13/14 lipca 2024 r. jako przykład ekstremalnych zjawisk pogodowych w województwie świętokrzyskim
| dc.contributor.author | Nadziałek, Wojciech | |
| dc.date.accessioned | 2025-04-16T09:17:54Z | |
| dc.date.available | 2025-04-16T09:17:54Z | |
| dc.date.issued | 2024-12-31 | |
| dc.identifier.issn | 1427-9711 | |
| dc.identifier.uri | http://hdl.handle.net/11089/55359 | |
| dc.description.abstract | Progressive climate change is causing more and more frequent occurrence of extreme weather events. The aim of this study was to identify the causes and consequences of a thunderstorm that passed through the area of the Świętokrzyskie Voivodeship on the night of 13 to 14 July 2024, as an example of an extreme weather event. This storm developed on a cool atmospheric front that displaced tropical masses. Most damage occurred in the western and central parts of the Świętokrzyskie Voivodeship, with a total damage path of approximately 110 km. | en |
| dc.description.abstract | Postępujące zmiany klimatyczne są przyczyną coraz częstszego występowania ekstremalnych zjawisk pogodowych. Celem pracy było rozpoznanie przyczyn powstania i skutków burzy, która przeszła nocą z 13 na 14 lipca 2024 r. przez obszar województwa świętokrzyskiego, jako przykładu ekstremalnego zdarzenia pogodowego. Burza ta rozwinęła się na chłodnym froncie atmosferycznym, który wypierał masy zwrotnikowe. Najwięcej szkód powstało w zachodniej oraz centralnej części województwa świętokrzyskiego, a łączna długość szlaku zniszczeń wyniosła około 110 km. | pl |
| dc.language.iso | pl | |
| dc.publisher | Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego | pl |
| dc.relation.ispartofseries | Acta Universitatis Lodziensis. Folia Geographica Physica;23 | pl |
| dc.rights.uri | https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0 | |
| dc.subject | Supercell storm | en |
| dc.subject | extreme weather phenomena | en |
| dc.subject | weather | en |
| dc.subject | Świętokrzyskie voivodeship | en |
| dc.subject | Superkomórka burzowa | pl |
| dc.subject | ekstremalne zjawiska pogodowe | pl |
| dc.subject | pogoda | pl |
| dc.subject | województwo świętokrzyskie | pl |
| dc.title | Burza superkomórkowa z 13/14 lipca 2024 r. jako przykład ekstremalnych zjawisk pogodowych w województwie świętokrzyskim | pl |
| dc.title.alternative | Supercell storm from July 13/14, 2024 as an example of extreme weather events in the Świętokrzyskie region | en |
| dc.type | Article | |
| dc.page.number | 49-60 | |
| dc.contributor.authorAffiliation | Szkoła Doktorska Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach, Zakład Geomorfologii i Geoarcheologii | pl |
| dc.identifier.eissn | 2353-6063 | |
| dc.references | Bielec-Bąkowska Z. 2002. Zróżnicowanie przestrzenne i zmienność wieloletnia występowania burz w Polsce. Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice. | pl |
| dc.references | Bielec-Bąkowska Z. 2013. Burze i grady w Polsce. Prace Geograficzne 132: 99‒132. | pl |
| dc.references | Brooks H.E. 2013. Severe thunderstorms and climate change. Atmospheric Research 123: 129‒138. | pl |
| dc.references | Dahl J.M.L. 2006. Supercells ‒ Their Dynamics and Prediction. Free University of Berlin, Berlin. | pl |
| dc.references | Dane publiczne IMGW-PIB. [online]: https://danepubliczne.imgw.pl/ [dostęp: 17.01.2025]. | pl |
| dc.references | Davies J.M., Johns R.H. 1993. Some wind and instability parameters associated with strong and violent tornadoes. 1: Wind shear and helicity, [w:] Church C., Burgess D., Doswell C., Davies-Jones R. 1993. The tornado: Its structure, dynamics, prediction and hazards. Geophysical Monograph Series American Geophysical Union 79: 573‒582. | pl |
| dc.references | Diemientiew G. 2018. Ekstremalne zjawiska pogodowe w Polsce w dobie zmian klimatycznych na przykładzie powodzi i silnych wiatrów. Kultura Bezpieczeństwa Nauka Praktyka Refleksje 32: 79‒100. | pl |
| dc.references | Dziewit Z. 2010. Wykorzystanie radarów meteorologicznych w osłonie lotnictwa. IMGW. | pl |
| dc.references | European Severe Weather Database. [online]: https://eswd.eu/ [dostęp: 24.10.2024]. | pl |
| dc.references | Fujita T.T. 1978. Manual of downburst identification for Project NIMROD. SMRP Research Paper 156: 104. | pl |
| dc.references | Fujita T.T. 1981. Tornadoes and downbursts in the context of generalized planetary scales. Journal of the Atmospheric Sciences 38: 1511‒1534. | pl |
| dc.references | Grabowska K. 2014. Ciągi dni burzowych w Polsce i ich zależność od typów cyrkulacji atmosferycznej i warunków synoptycznych. Prace i Studia Geograficzne 56: 7‒118. | pl |
| dc.references | Graczyk D. 2013. Warunki temperaturowe Polski w zmieniającym się klimacie Europy. Rozprawa doktorska. Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu, Poznań. | pl |
| dc.references | Hov Ø., Cubasch U., Fischer E.M., Höppe P., Iverson T., Kvamstø N.G., Kundzewicz Z.W., Rezacova D., Rios D., Santos F.D., Schädler B., Veisz O., Zerefos C., Benestad R.E., Norton M., Murlis J. 2013. Trends in extreme weather events in Europe: Implications for national and European Union adaptation strategies. EASAC. | pl |
| dc.references | IPCC 2007. Zmiana klimatu 2007. Raport Syntetyczny 2009. Wkład Grup roboczych I, II, III do czwartego raportu oceniającego Międzyrządowego Zespołu ds. Zmian Klimatu. Główny zespół Autorski, Pachuari K., Reisinger A. (red.). Wydawnictwo Instytutu Ochrony Środowiska, Warszawa. | pl |
| dc.references | IPCC 2018. Asia. [online]: https://www.ipcc.ch/site/assets/uploads/2018/02/ar4-wg2-chapter10-2.pdf [dostęp: 16.01.2025]. | pl |
| dc.references | IPCC 2021. Podsumowanie dla decydentów. Pörtner H.-O., Roberts D.C., Poloczanska E.S., Mintenbeck K., Tignor M., Alegría A., Craig M., Langsdorf S., Löschke S., Möller V., Okem A. (red.), [w:] Zmiana klimatu 2022. Zagrożenia, adaptacja i wrażliwość. Podsumowanie dla decydentów. Wkład II Grupy Roboczej do 6. Raportu Podsumowującego Międzyrządowego Panelu ds. Zmiany Klimatu. Pörtner H.-O., Roberts D.C., Tignor M., Poloczanska E.S., Mintenbeck K., Alegría A., Craig M., Langsdorf S., Löschke S., Möller V., Okem A., Rama B. (red.). Cambridge University Press, Cambridge, UK and New York, NY, USA: 3–33. | pl |
| dc.references | Jarzyna K. 2016. Ekstrema termiczne w Górach Świętokrzyskich na przełomie XX i XXI wieku. Prace Geograficzne 147: 99‒118. | pl |
| dc.references | Jarzyna K., Krupa J., Zieliński A. 2017. The use of archived precipitation data in the assessment of soil erosion risk in the Świętokrzyskie Province of central-southern Poland. Geology, Geophysics and Environment 43: 201‒211. | pl |
| dc.references | Knight C.A., Knight N.C. 2001. Hailstorms, [w:] Doswell C.A. (red.), Severe Convective Storms. American Meteorological Society, Boston: 223‒254. | pl |
| dc.references | Kożuchowski K. 2011. Klimat Polski. Nowe spojrzenie. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa. | pl |
| dc.references | Leziak K. 2015. Powstawanie trąb powietrznych. Meteorologiczne uwarunkowania tornadogenezy i charakterystyka układów konwekcyjnych. Uniwersytet Warszawski. | pl |
| dc.references | Lorenc H., Cebulak E., Głowicki B., Kowalewski M. 2012. Struktura występowania intensywnych opadów deszczu powodujących zagrożenie dla społeczeństwa, środowiska i gospodarki Polski, [w:] Lorenc H. (red.), Klęski żywiołowe a bezpieczeństwo wewnętrzne kraju. IMGW, Państwowy Instytut Badawczy, Warszawa: 7–32. | pl |
| dc.references | Markowski P.M. 2002. Hook echoes and Rear-Flank Downdrafts: A Review. Monthly Weather Review 130: 852–876. | pl |
| dc.references | Meteo IMGW. [online]: https://meteo.imgw.pl/ [dostęp: 24.10.2024]. | pl |
| dc.references | Miętus M. 2014. Istota zjawisk ekstremalnych. Ich występowanie na świecie i w Polsce. Instytut Geografii UG, Gdańsk. | pl |
| dc.references | Moller A.R., Doswell C.A., Foster M.P., Woodall G.R. 1994. The opreational recognition of supercell thunderstorms environments and storm structures. Weather Forecasting 9: 327‒347. | pl |
| dc.references | Nadziałek W. 2024. Meteorologiczne zdarzenia ekstremalne na Wyżynie Sandomierskiej w latach 2015‒2022. Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach. | pl |
| dc.references | Ostrowski K., Surowiecki A., Trębicki K. 2010. Przewodnik do prognozowania burz z użyciem map wskaźników konwekcyjnych. Skywarn Polska. | pl |
| dc.references | Pilguj N., Taszarek M., Pajurek Ł., Kryza M. 2019. High-resolution simulation of an isolated tornadic supercell in Poland on 20 June 2016. Atmospheric Research 218: 145‒159. | pl |
| dc.references | Pilorz W. 2014. Radarowa detekcja superkomórek burzowych w Polsce. Teledetekcja Środowiska 51: 93‒105. | pl |
| dc.references | Pilorz W. 2015. Very large hail occurrence in Poland from 2007 to 2015. Contemporary Trends in Geoscience 4: 45‒55. | pl |
| dc.references | Pilorz W., Laskowski I. 2017. Obrazy radarowe źródłem informacji o zagrożeniach meteorologicznych. Skywarn Polska. | pl |
| dc.references | Polscy Łowcy Burz – Skywarn Polska. [online]: https://lowcyburz.pl/ [dostęp: 24.10.2024]. | pl |
| dc.references | Popławska J. 2014a. Tornada wywołane przez cyklony zwrotnikowe w Stanach Zjednoczonych (1950‒2012). Przegląd Geograficzny 1‒2: 57‒72. | pl |
| dc.references | Popławska J. 2014b. Tornada superkomórkowe w Polsce — studium przypadku z 15 sierpnia 2008. Prace i Studia Geograficzne 56: 205‒229. | pl |
| dc.references | Price C. 2009. Thunderstorms, Lightning and Climate Change, [w:] Betz H.D., Schumann U., Laroche P. (red.), Lightning: Principles, Instruments and Applications. Springer: 521‒535. | pl |
| dc.references | Radar Opadów Old. [online]: https://old.radar-opadow.pl/ [dostęp: 24.10.2024]. | pl |
| dc.references | Rangwala I., Miller J.R., 2012. Climate change in mountains: A review of elevation-dependent warming and its possible cause. Climatic Change 114 (3‒4): 527‒547. | pl |
| dc.references | Richling A., Solon J., Macias A., Balon J., Borzyszkowski J., Kistowski M., 2021. Regionalna geografia fizyczna Polski. Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań. | pl |
| dc.references | Schmid W., Schiesser H.-H., Bauer-Messmer B. 1997. Supercell storms in Switzerland: Case studies and implications for now casting severe winds with Doppler radar. Meteorological Applications 4: 49‒67. | pl |
| dc.references | Shenoy S., Gorinevsky D., Trenberth K.E., Chu S. 2022. Trends of extreme US weather events in the changing climate. Proceedings of the National Academy of Sciences 119: 1‒10. | pl |
| dc.references | Skywarn Polska. Cechy superkomórki burzowej. [online]: https://lowcyburz.pl/superkomorka/superkomorka-cechy/ [dostęp: 16.01.2025]. | pl |
| dc.references | Storm Chasers Świętokrzyskie. [online]: https://www.facebook.com/stormchaserssw [dostęp: 24.10.2024]. | pl |
| dc.references | Suwała K. 2014. Uwarunkowania synoptyczne występowania opadów gradu w środkowej Europie. Wydział Nauk Geograficznych i Geologicznych. Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Poznań. | pl |
| dc.references | Szuster P. 2013. O burzach i mechanizmie ich powstawania słów kilka. Gawęda o burzach. Skywarn Polska. | pl |
| dc.references | Taszarek M. 2016. Climatology of thunderstorms and tornadoes in Poland. Uniwersytet Adama Mickiewicza, Poznań. | pl |
| dc.references | Taszarek M., Suwała K. 2015. Large hail in Poland in 2012. Quaestiones Geographicae 34: 75‒84. | pl |
| dc.references | Taszarek M., Allen J.T., Marchio M., Brooks H.E. 2021a. Global climatology and trends in convective environments from ERA5 and rawinsonde data. npj. Climate and Atmospheric Science 4: 1‒11. | pl |
| dc.references | Taszarek M., Allen J.T., Brooks H.E., Pilguj N., Czernecki B. 2021b. Differing Trends in United States and European Severe Thunderstorm Environments in a Warming Climate. Bulletin of the American Meteorological Society 102: 296‒322. | pl |
| dc.references | Tsermagas I., Grabowska K. 2020. Skutki ekstremalnych zjawisk meteorologicznych w Polsce. Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego. | pl |
| dc.references | Ustrnul Z., Wypych A., Henek E., Czekierda D., Walawender J., Kubacka D., Pyrc R., Czernecki B. 2014. Atlas zagrożeń meteorologicznych Polski. Wydawnictwo Attyka, Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej, Kraków. | pl |
| dc.references | Weisman M.L., Klemp J.B. 1984. The structure and classification of numerically simulated convective storms indirectionally-varying wind shears. Monthly Weather Review 112: 2479–2498. | pl |
| dc.references | Wołoszyn E. 2009. Meteorologia i klimatologia w zarysie. Politechnika Gdańska, Gdańsk. | pl |
| dc.contributor.authorEmail | wojtek.nadzialek@poczta.onet.pl | |
| dc.identifier.doi | 10.18778/1427-9711.23.05 |
Pliki tej pozycji
Pozycja umieszczona jest w następujących kolekcjach
Poza zaznaczonymi wyjątkami, licencja tej pozycji opisana jest jako https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0