Prolegomena do analizy relacji systemowych pola asocjacyjnego OCZY w obszarze języków wschodniosłowiańskich

Abstract

The article explores the conceptualization of the associative field eyes in Russian, Belarusian, and Ukrainian, focusing on linguistic and cultural differences in its representation. Drawing on data from the Slavic Associative Dictionary (Славянский ассоциативный словарь: русский, белорусский, болгарский, украинский, or SAD), the study examines stimulus-response pairs to uncover unique associative networks within these East Slavic languages.The analysis identifies key semantic relationships, including synonymy, hyperonymy, and fuzzynymy, alongside syntactic accommodation patterns such as rection and congruence. These elements are categorized into paradigmatic and syntagmatic relations, providing a framework for comparative analysis. By examining these associations, the study reveals how the concept of eyes reflects broader cultural and semantic frameworks inherent to each language.Through a combination of quantitative and qualitative methods, the article highlights differences in the conceptualization of EYES, shaped by diverse linguistic traditions and cultural contexts. A visual representation of the findings further illustrates contrasts between the associative fields across the three languages, offering valuable insights into the interplay between language, thought, and culture in the East Slavic region.

Tekst artykułu poświęcony jest praktycznemu opisowi badań w zakresie podstawowych różnic między konceptualizacją pola asocjacyjnego pojęcia oczy w trzech językach wschodniosłowiańskich (rosyjskim, białoruskim i ukraińskim) na podstawie danych, których źródłem jest Słowiański Asocjacyjny Słownik: rosyjskiego, białoruskiego, bułgarskiego, ukraińskiego (Славянский ассоциативный словарь: русский, белорусский, болгарский, украинский), tzw. SAS.W artykule zademonstrowane są wstępne wyniki badań nad systemem relacji semantycznych (np. synonimia, hiperonimia, fuzzynimia i in.) oraz typów akomodacji (np. rekcji czy kongruencji), w obrębie pary bodziec–reakcja zarejestrowanej w słowniku asocjacyjnym. Opisana została analiza porównawcza relacji semantycznych na linii bodziec–reakcja we wschodniosłowiańskich polach asocjacyjnych, a same relacje podzielono na paradygmatyczne i syntagmatyczne.Biorąc pod uwagę ilościowe i jakościowe analizy danych zebranych w SAS, a także wyniki tej analizy, w artykule podjęta jest próba przybliżenia głębszego kontekstu kulturowo-semantycznego, w jakim koncept językowy OCZY funkcjonuje w tych trzech językach. Jako osobny rezultat, artykuł przedstawia grafikę ilustrującą różnice między trzema polami asocjacyjnymi badanego pojęcia.