Czynniki wewnętrzne i zewnętrzne w rozwoju środkowoneolitycznych społeczeństw kultury pucharów lejkowatych na Kujawach

Abstract

Celem dysertacji jest próba wyjaśnienia udziału czynników wewnętrznych i zewnętrznych w genezie i rozwoju środkowoneolitycznych społeczeństw kultury pucharów lejkowatych. Ramy czasowe pracy wyznacza środkowy neolit. Uwzględniając potrzebę stosowania lokalnych systemów periodyzacji odrębność tej epoki najpełniej zarysowana jest przez procesy powstania kultury pucharów lejkowatych ( ok. 4400 BC) oraz zaniku kultury późnej ceramiki wstęgowej ( ok. 3650 BC). Z tym ostatnim procesem sprzężone było powstanie kultury amfor kulistych (około 4000-3600 BC). Przestrzenne ograniczenie zakresu pracy wynika z przesłanek programowych. Wiąże się to z przekonaniem, iż kulturę pucharów lejkowatych można traktować jako w pełni „realną'” jednostkę podziałów kulturowych jedynie w jej regionalnych „wersjach”. Oczywistą konsekwencją jest wąski — wyłącznie kujawski — zakres interpretacji. W kategoriach administracyjnych zakres pracy obejmuje obszar południowej części województwa kujawsko-pomorskiego. W aspekcie geograficznym chodzi tu o tereny Kotliny Toruńskiej, Kotliny Płockiej, Pojezierza Mogileńskiego, Równiny Inowrocławskiej oraz Pojezierza Kujawskiego. Prezentowana praca składa się z trzech zasadniczych części. Część A ma charakter wprowadzający. Zostały w niej przedstawione zarówno aspekty teoretyczne, jak i zarys historii oraz stanu badań nad podejmowaną problematyką. Zadaniem części A jest również wytyczenie kierunków rozważań w dalszych partiach pracy. Podstawowym celem części B jest podjęcie wieloaspektowych analiz pozostałości osadnictwa SKPL („środkowoneolityczna kultura pucharów lejkowatych”). Są one poświęcone zagadnieniom taksonomii i chronologii, charakterystyce źródeł ruchomych, osadnictwu. Scharakteryzowane tu zostały również elementy gospodarki żywnościowej oraz organizacji społecznej grup SKPL. Część C stanowi propozycję odpowiedzi na pytanie postawione w tytule pracy.