W cieniu „Śmierci”. Życie i twórczość Ignacego Dąbrowskiego (1869–1932)

Abstract

Podstawowym celem niniejszej rozprawy jest rekonstrukcja biografii Ignacego Dąbrowskiego na podstawie zgromadzonych materiałów źródłowych oraz szczegółowe omówienie wszystkich jego utworów wraz z analizą ich recepcji od XIX do XXI wieku. Praca składa się z pięciu głównych rozdziałów, obejmujących rekonstrukcję biografii oraz część analityczno-interpretacyjną, stanowiącą szczegółowe omówienie wszystkich dzieł drukowanych oraz szkiców utworów niewydanych. Praca zawiera także kalendarium życia i twórczości pisarza, pełną bibliografię jego prac oraz „Archiwum” – w którym zgromadzono szczegółowe informacje na temat zachowanych autografów dzieł, opublikowano korespondencję i opisano ścieżki poszukiwań rękopisów zaginionych. Teza podkreślona w tytule dysertacji zakłada istnienie Dąbrowskiego jako pisarza podwójnie zdeterminowanego przez „śmierć” – zarówno ukształtowanego przez jej autoptyczne doświadczenie w dzieciństwie, jak i zaistniałego na scenie literackiej wyłącznie za sprawą debiutanckiej powieści diarystycznej pt. „Śmierć” (1892 r.), która przyćmiła ante facto jego późniejsze dzieła. W toku badań posługiwano się perspektywą hermeneutyczną, a także metodą biograficzną, archiwalną oraz genetyką rękopisów. Wykazano, że prozę Dąbrowskiego cechuje skłonność do introspektywności. Z jego dzieł wyłania się obraz twórcy obdarzonego wyjątkową wrażliwością i czujnym zmysłem obserwacji, które przekładają się na sposób tworzenia, obejmujący refleksję nad zagadnieniem podmiotowości. Przeprowadzona analiza ukazała, że pisarstwo stało się dla Dąbrowskiego autoterapią, rozumianą jako działanie podejmowane w celu przepracowania traum, a także jako próba scalenia rozdartego „ja”. Jego utwory prozatorskie, bogate w symbole i nawiązania, stanowią ponadto klucz, deszyfrujący siebie nawzajem. Dowiedziono też, że twórczość Dąbrowskiego, postrzegana jako spójna całość, jest jego ciągłą, podejmowaną na nowo próbą opowiedzenia o sobie samym, próbą ukonstytuowania własnej tożsamości.

The primary aim of this dissertation is to reconstruct Ignacy Dąbrowski's biography on the basis of collected historical source materials and to discuss in detail all of his works, together with an analysis of their reception from the XIXth to the XXIst century. The work consists of five main chapters, including a reconstruction of the biography and an analytical and interpretative parts, which is a detailed discussion of all printed works and drafts of unpublished works. The dissertation also includes a calendar of the writer's life and works, a full bibliography of his works, and the „Archive” - which collects detailed information on surviving autographs of works, published correspondence and describes the search paths for lost manuscripts. The thesis highlighted in the title of the dissertation assumes the existence of Dąbrowski as a writer doubly determined by “death” - both shaped by his autoptic experience of it in childhood, and having emerged on the literary scene solely through his debut diaristic novel entitled „Death” (1892), which overshadowed his later works. In the course of the research, a hermeneutic perspective was used, as well as biographical and archival methods and manuscript genetics. It was shown that Dabrowski's prose is characterised by a tendency to introspectivity. What emerges from his works is a picture of an artist with unique sensitivity and a sharp sense of observation, which is reflected in the way he creates, involving contemplation of the issue of subjectivity. The analysis carried out showed that for Dąbrowski, writing became autotherapy, understood as an activity undertaken in order to work through traumas, as well as an attempt to unite the torn i dentity. His prose works, full of symbols and associations, are also a key, decrypting one another. It has also been proven that Dabrowski's writings, seen as a coherent whole, are his constant, renewed attempt to narrate himself, an attempt to constitute his own identity.