Przekształcenia fizjonomiczne i atrakcyjność krajobrazu kulturowego obszaru byłego getta łódzkiego

Abstract

The physiognomy of a city is its appearance, which can be observed by most explorers of urbanised areas. Transformations, on the other hand, refer to changes that have occurred over the years. In the case of the Bałuty district in Łódź, significant changes only occurred at the beginning of the 19th century when, with the development of industrial Łódź, there was a rapid spread of the urban zone. It was back then that settlers of the Jewish faith began to arrive in the city, who for the next decades defined the cultural character of the Old Town. The article aims to identify the physiognomic changes in the area of the former ghetto based on descriptions contained in the literature on the subject and an analysis of archival plans. The author also decided to assess the degree of the preservation of the cultural landscape by conducting an urban inventory and point-based valuation. Additionally, places associated with the Jewish population and its martyrdom were scored. This assumption aimed to establish the area where the cultural landscape is best preserved and at the same time the most visually attractive, to suggest possible actions in the final stage of the research.

Fizjonomia miasta to jego wygląd, to, co może zaobserwować większość eksploratorów obszarów zurbanizowanych. Z kolei przekształcenia dotyczą zmian, które wydarzyły się na przestrzeni lat. W przypadku łódzkich Bałut istotne zmiany zaszły dopiero z początkiem XIX w., kiedy to wraz z rozwojem Łodzi przemysłowej dokonało się gwałtowne rozszerzenie strefy miejskiej. Wtedy też do miasta zaczęli przybywać osadnicy wyznania mojżeszowego, którzy na następne dekady zdefiniowali charakter kulturowy Starego Miasta. W artykule za cel przyjęto zidentyfikowanie zmian fizjonomicznych obszaru byłego getta na podstawie opisów zawartych w literaturze przedmiotu oraz analizy planów archiwalnych. Autor postanowił również ocenić stopień zachowania krajobrazu kulturowego, przeprowadzając inwentaryzację urbanistyczną i bonitację punktową. Dodatkowo były w niej punktowane miejsca związane z ludnością żydowską oraz jej martyrologią. Założenie to miało na celu ustalenie obszaru, w którym krajobraz kulturowy jest najlepiej zachowany, a przy tym najbardziej atrakcyjny wizualnie, aby w końcowym etapie badań zasugerować możliwe do podjęcia działania.