Od analityczności do empatyczności – dwadzieścia lat przemiany z „Przeglądem Socjologii Jakościowej”
| dc.contributor.author | Marciniak, Łukasz | |
| dc.date.accessioned | 2025-12-11T15:36:22Z | |
| dc.date.available | 2025-12-11T15:36:22Z | |
| dc.date.issued | 2025-11-30 | |
| dc.identifier.uri | http://hdl.handle.net/11089/56934 | |
| dc.description.abstract | This article is an autoethnographic reflection on the transformation of the author’s research identity in the context of the 20th anniversary of the “Qualitative Sociology Review” scientific journal. Describing the path from analyticity – understood as a structured, methodical, and “objectivizing” research approach – to empathy, rooted in compassion, presence, and relationality, the author reveals the internal tensions as well as epistemological and ethical dilemmas that accompany this transformation. He also suggests that this empathetic approach may be the qualitative sociology’s response to the growing presence of artificial intelligence in social data analysis. The article draws on both the author’s own research experiences and an analysis of articles published in “Qualitative Sociology Review”, demonstrating that this journal has become a space in which a shift in qualitative research paradigms toward a more humanized and affective sociology was (and continues to be) possible. | en |
| dc.description.abstract | Artykuł stanowi autoetnograficzną refleksję nad przemianą tożsamości badawczej autora w kontekście dwudziestu lat istnienia „Przeglądu Socjologii Jakościowej”. Opisując drogę od analityczności – rozumianej jako uporządkowana, metodyczna i „obiektywizująca” postawa badawcza – ku empatyczności, zakorzenionej we współodczuwaniu, obecności i relacyjności, autor ukazuje wewnętrzne napięcia i epistemologiczno-etyczne dylematy, jakie towarzyszą tej transformacji. Wskazuje również, że to właśnie empatyczne podejście może być odpowiedzią socjologii jakościowej na rosnącą obecność sztucznej inteligencji w analizie danych społecznych. Artykuł odwołuje się zarówno do własnych doświadczeń badawczych, jak i do analizy tekstów publikowanych w „PSJ”, ukazując, że czasopismo to stało się przestrzenią, w której możliwa była (i nadal jest) przemiana jakościowych paradygmatów badawczych w stronę bardziej uczłowieczonej i afektywnej socjologii. | pl |
| dc.language.iso | pl | |
| dc.publisher | Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego | pl |
| dc.relation.ispartofseries | Przegląd Socjologii Jakościowej;4 | pl |
| dc.rights.uri | https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0 | |
| dc.subject | autoethnography | en |
| dc.subject | qualitative sociology | en |
| dc.subject | empathy | en |
| dc.subject | grounded theory | en |
| dc.subject | artificial intelligence | en |
| dc.subject | first-person research | en |
| dc.subject | autoetnografia | pl |
| dc.subject | socjologia jakościowa | pl |
| dc.subject | empatia | pl |
| dc.subject | teoria ugruntowana | pl |
| dc.subject | sztuczna inteligencja | pl |
| dc.subject | badania pierwszoosobowe | pl |
| dc.title | Od analityczności do empatyczności – dwadzieścia lat przemiany z „Przeglądem Socjologii Jakościowej” | pl |
| dc.title.alternative | From Analyticity to Empathy: Twenty Years of Transformation with “Qualitative Sociology Review” | en |
| dc.type | Article | |
| dc.page.number | 108-129 | |
| dc.contributor.authorAffiliation | Uniwersytet Łódzki | pl |
| dc.identifier.eissn | 1733-8069 | |
| dc.references | Babbie Earl (2008), Podstawy badań społecznych, przełożył Witold Betkiewicz, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN. | pl |
| dc.references | Barad Karen (2007), Meeting the Universe Halfway: Quantum Physics and the Entanglement of Matter and Meaning, Durham: Duke University Press. | pl |
| dc.references | Biały Kamila (2013), Możliwości i ograniczenia przekraczania granic między dyscyplinami naukowymi – na przykładzie psychoterapii humanistyczno-egzystencjalnej i interpretatywnie zorientowanej socjologii, „Przegląd Socjologii Jakościowej”, t. IX, nr 4, s. 50–61. | pl |
| dc.references | Bielecka-Prus Joanna (2013), Poczucie winy jako emocja społeczna. Analiza wybranych nurtów badawczych, „Przegląd Socjologii Jakościowej”, t. IX, nr 2, s. 104‒127. | pl |
| dc.references | Bielecka-Prus Joanna (2020), Badacz jako artysta, artysta jako badacz. Założenia metodologiczne działań artystycznych w procesie badawczym ABR (art-based-research), „Przegląd Socjologii Jakościowej”, t. XVI, nr 2, s. 16–34. | pl |
| dc.references | Bielecka-Prus Joanna, Horolets Anna (2013), Rekonstrukcja praktyk analizy dyskursu na podstawie wybranych anglojęzycznych czasopism dyskursywnych, „Przegląd Socjologii Jakościowej”, t. IX, nr 1, s. 152‒185. | pl |
| dc.references | Blumer Herbert (1967), Reply to Woelfel, Stone and Farberman, „American Journal of Sociology”, vol. 72, s. 411–412. | pl |
| dc.references | Blumer Herbert (1969), Symbolic Interactionism: Perspective and Method, Englewood Cliffs: Prentice Hall. | pl |
| dc.references | Byczkowska Dominika (2012), „Ciało to mój największy nauczyciel”. Interakcje z własnym ciałem w pracy tancerza, „Przegląd Socjologii Jakościowej”, t. VIII, nr 2, s. 112–127. | pl |
| dc.references | Choczyński Marcin (2018), Quasi-terapeutyczna funkcja wywiadu częściowo ustrukturyzowanego w odniesieniu do badań własnych. Rola i znaczenie dobrej relacji w wywiadzie socjologicznym, „Przegląd Socjologii Jakościowej”, t. XIV, nr 4, s. 150–170. | pl |
| dc.references | Chomczyński Piotr (2007), Uwarunkowania podejmowania działań obronnych lub ich zaniechania w przypadku osób nękanych w miejscu pracy, „Przegląd Socjologii Jakościowej”, t. III, nr 2, s. 82–111. | pl |
| dc.references | Chomczyński Piotr (2008), Interakcyjne uwarunkowania procesu stawania się ofiarą mobbingu, „Przegląd Socjologii Jakościowej”, t. IV, nr 1, s. 156–167. | pl |
| dc.references | Cicourel Aaron V. (2007), Etnometodologia, przełożył Edmund Mokrzycki, [w:] Edmund Mokrzycki (red.), Kryzys i schizma. Antyscjentystyczne tendencje w socjologii współczesnej, t. 1, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, s. 221–302. | pl |
| dc.references | Comte Auguste (1853), The Positive Philosophy of Auguste Comte, London: John Chapman. | pl |
| dc.references | Corbin Juliet, Strauss Anselm L. (2008), Basics of Qualitative Research, New York: Sage. | pl |
| dc.references | Denzin Norman (1976), The Significant Others of a College Population, [w:] Jerome G. Manis, Bernard N. Meltzer (red.), Symbolic Interaction a Reader in Social Psychology, Boston: Allyn & Bacon, s. 298–310. | pl |
| dc.references | Denzin Norman K. (2001), Interpretive Interactionism, Thousand Oaks: Sage. | pl |
| dc.references | Domecka Markieta, Mrozowicki Adam (2008), Robotnicy i ludzie biznesu. Wzory karier zawodowych a zmiana społeczna w Polsce, „Przegląd Socjologii Jakościowej”, t. IV, nr 1, s. 136–155. | pl |
| dc.references | Dymarczyk Waldemar (2008), Praca na Otrycie. Analiza ikonosfery a problem odczytania, „Przegląd Socjologii Jakościowej”, t. IV, nr 3, s. 75–88. | pl |
| dc.references | Dymarczyk Waldemar (2011), Pasjonaci: dewianci, dziwacy, „normalsi”, czyli o roszczeniu uznania normalności, „Przegląd Socjologii Jakościowej”, t. VII, nr 1, s. 57–72. | pl |
| dc.references | Dziuban Agata (2012), Ja zapisane na skórze. Tatuowanie ciała jako praca tożsamościowa w indywidualizującym się społeczeństwie polskim, „Przegląd Socjologii Jakościowej”, t. VIII, nr 2, s. 200–227. | pl |
| dc.references | Ellis Carolyn (1991), Sociological Introspection and Emotional Experience, „Symbolic Interaction”, vol. 14(1), s. 23–50. | pl |
| dc.references | Ellis Carolyn (2001), With Mother/With Child: A True Story, „Qualitative Inquiry”, vol. 7(5), s. 598–616. | pl |
| dc.references | Ellis Carolyn, Adams Tony E., Bochner Arthur P. (2011), Autoethnography: An Overview, „Forum Qualitative Sozialforschung/ Forum: Qualitative Social Research”, vol. 12(1). | pl |
| dc.references | Feynman Richard (1965), The Character of Physical Law, Cambridge: MIT Press. | pl |
| dc.references | Flick Uwe (2009), An Introduction to Qualitative Research, London: Sage. | pl |
| dc.references | Glaser Barney (1992), Basics of grounded theory: emergence vs. forcing, Mill Valley: Sociology Press. | pl |
| dc.references | Glaser Barney (2001), The Grounded Theory Perspective: Conceptualization. Contrasted with Description, Mill Valley: Sociology Press. | pl |
| dc.references | Glaser Barney G., Strauss Anselm L. (1967), The Discovery of Grounded Theory: Strategies for Qualitative Research, Chicago: Aldine. | pl |
| dc.references | Głowacki Kamil (2014), Organizacja procesu badawczego a oprogramowanie do organizacji wiedzy i zarządzania projektem badawczym, „Przegląd Socjologii Jakościowej”, t. X, nr 2, s. 162–195. | pl |
| dc.references | Gorzko Marek (2008), Procedury i emergencja: o metodologii klasycznych odmian teorii ugruntowanej, Szczecin: Wydawnictwo Uniwersytetu Szczecińskiego. | pl |
| dc.references | Greene Brian (1999), The Elegant Universe: Superstrings, Hidden Dimensions, and the Quest for the Ultimate Theory, New York: W.W. Norton. | pl |
| dc.references | Hajdarowicz Inga (2024), Badanie jako praktyka solidarności? O feministycznym procesie badawczym z Syryjkami z doświadczeniem uchodźstwa w Libanie, „Przegląd Socjologii Jakościowej”, t. XX, nr 4, s. 166–189. | pl |
| dc.references | Hammersley Martyn, Atkinson Paul (1983), Ethnography: Principles in Practice, London: Routledge. | pl |
| dc.references | Horolets Anna (2016), Badacz jako gość, „Przegląd Socjologii Jakościowej”, t. XII, nr 3, s. 54‒69. | pl |
| dc.references | Jabłońska Barbara (2013), Krytyczna analiza dyskursu w świetle założeń socjologii fenomenologicznej (dylematy teoretyczno-metodologiczne), „Przegląd Socjologii Jakościowej”, t. IX, nr 1, s. 48‒61. | pl |
| dc.references | Jedlikowska Dorota (2020), Modele komunikacji naukowej. W stronę demokratyzacji nauki?, „Przegląd Socjologii Jakościowej”, t. XVI, nr 3, s. 144–162. | pl |
| dc.references | Kacperczyk Anna (2007), Badacz i jego poszukiwania w świetle Analizy Sytuacyjnej Adele E. Clarke, „Przegląd Socjologii Jakościowej”, t. III, nr 2, s. 5–32. | pl |
| dc.references | Kacperczyk Anna (2012), Badacz i jego ciało w procesie zbierania i analizowania danych – na przykładzie badań nad społecznym światem wspinaczki, „Przegląd Socjologii Jakościowej”, t. VIII, nr 2, s. 32–63. | pl |
| dc.references | Kacperczyk Anna (2013), Praca nad emocjami jako element aktywności górskiej i wspinaczkowej, „Przegląd Socjologii Jakościowej”, t. IX, nr 2, s. 70‒103. | pl |
| dc.references | Kacperczyk Anna (2014), Autoetnografia – technika, metoda, nowy paradygmat? O metodologicznym statusie autoetnografii, „Przegląd Socjologii Jakościowej”, t. X, nr 3, s. 32–74. | pl |
| dc.references | Kacperczyk Anna (2020), Autoetnograficzna inicjacja, [w:] Marcin Kafar, Anna Kacperczyk (red.), Autoetnograficzne „zbliżenia” i „oddalenia”: o autoetnografii w Polsce, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, s. 43–78. | pl |
| dc.references | Kafar Marcin, Kacperczyk Anna (red.) (2020), Autoetnograficzne „zbliżenia” i „oddalenia”: o autoetnografii w Polsce, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego. | pl |
| dc.references | Kamińska Magdalena (2014), Autoetnografia jako technika badań etnograficznych w Internecie, „Przegląd Socjologii Jakościowej”, t. X, nr 3, s. 170–183. | pl |
| dc.references | Klevan Trude, Grant Alec (2022), Autoethnography of Becoming a Qualitative Researcher, Milton Park: Taylor & Francis. | pl |
| dc.references | Kołodziej-Durnaś Agnieszka (2010), Autobiografia Alice Salomon – struktury procesowe biografii a losy narodu niemieckiego, „Przegląd Socjologii Jakościowej”, t. VI, nr 2, s. 60–80. | pl |
| dc.references | Konecki Krzysztof T. (2000), Studia z metodologii badań jakościowych. Teoria ugruntowana, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN. | pl |
| dc.references | Konecki Krzysztof T. (2005), Jakościowe rozumienie innych a socjologia jakościowa, „Przegląd Socjologii Jakościowej”, t. I, nr 1, s. 1–3. | pl |
| dc.references | Konecki Krzysztof T. (2018), Advances in Contemplative Social Research, Łódź–Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego. | pl |
| dc.references | Konecki Krzysztof T. (2019), Kreatywność w badaniach jakościowych. Pomiędzy procedurami a intuicją, „Przegląd Socjologii Jakościowej”, t. XV, nr 3, s. 30–54. | pl |
| dc.references | Konecki Krzysztof T. (2020), Uwagi na temat tego, co jest postrzegane jako ważne i nieważne w socjologii, „Przegląd Socjologii Jakościowej”, t. XVI, nr 2, s. 188–207. | pl |
| dc.references | Konecki Krzysztof T. (2021), Przekraczanie granic, zamykanie granic. Perspektywa pierwszoosobowa w badaniach socjologicznych, Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Filozofii i Socjologii Polskiej Akademii Nauk. | pl |
| dc.references | Konecki Krzysztof T. (2022a), Empathy! So What?, „Przegląd Socjologii Jakościowej”, t. XVIII, nr 4, s. 194–233. | pl |
| dc.references | Konecki Krzysztof T. (2022b), The Meaning of Contemplation for Social Qualitative Research: Applications and Examples, London: Routledge. | pl |
| dc.references | Konecki Krzysztof T. (2023), Walking in the City as the experience and practice, „Przegląd Socjologii Jakościowej”, t. XIX, nr 4, s. 170–201. | pl |
| dc.references | Konecki Krzysztof T. (2024), Kontemplacja i podejścia pierwszoosobowe w badaniach społecznych, „Przegląd Socjologii Jakościowej”, t. XX, nr 2, s. 12–35. | pl |
| dc.references | Konecki Krzysztof, Piotr Chomczyński (2012), Słownik socjologii jakościowej, Warszawa: Wydawnictwo Difin. | pl |
| dc.references | Krzemiński Ireneusz (2009), Stefan Nowak. Odwaga i perswazja, czyli socjologia w czasach ideologicznej opresji, „Kultura i Społeczeństwo”, R. LIII, nr 4, s. 131–140. | pl |
| dc.references | Kubala Konrad (2022), Jak badać procesy refleksyjnej instytucjonalizacji. Propozycja ścieżki badawczej i uwagi krytyczne do badań własnych, „Przegląd Socjologii Jakościowej”, t. XVIII, nr 2, s. 6–25. | pl |
| dc.references | Lutyński Jan (1994), Metody badań społecznych. Wybrane zagadnienia, Łódź: Łódzkie Towarzystwo Naukowe. | pl |
| dc.references | Marciniak Łukasz (2008), Stawanie się nauczycielem akademickim, „Przegląd Socjologii Jakościowej”, t. IV, nr 2, s. 1–131. | pl |
| dc.references | Marciniak Łukasz (2015), Teorie pracujące. Pragmatyzm w ujęciu badaczy z grupy Chicago School Irregulars, „Przegląd Socjologii Jakościowej”, t. XI, nr 1, s. 40‒53. | pl |
| dc.references | Marciniak Łukasz (2016), Bazary. Konkurencja czy kooperacja, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego. | pl |
| dc.references | Marciniak Łukasz (2022), Metafory w praktyce dydaktycznej (i badawczej). Jak obrazowo uczyć badań jakościowych?, „Przegląd Socjologii Jakościowej”, t. XVIII, nr 4, s. 168–193. | pl |
| dc.references | Marcysiak Tomasz (2021), Fotografia socjologiczna – w kierunku reportażu dialogicznego, „Przegląd Socjologii Jakościowej”, t. XVII, nr 4, s. 44–66. | pl |
| dc.references | Merleau-Ponty Maurice (1962), Phenomenology of Perception, London: Routledge. | pl |
| dc.references | Męcfal Sylwia (2016), Badacz zjawisk trudno dostępnych w terenie – kwestie etyczne, praktyczne i metodologiczne, „Przegląd Socjologii Jakościowej”, t. XII, nr 3, s. 88‒100. | pl |
| dc.references | Miller Piotr (2010), Konstruowanie tożsamości ratownika górskiego, „Przegląd Socjologii Jakościowej”, t. VI, nr 1, s. 4–115. | pl |
| dc.references | Nawrocki Tomasz (2007), Tożsamość pracy w polu badawczym. Etnografia przemian kopalni, „Przegląd Socjologii Jakościowej”, t. III, nr 2, s. 96–112. | pl |
| dc.references | Niedbalski Jakub (2014), Zastosowanie oprogramowania Atlas.ti i NVivo w realizacji badań opartych na metodologii teorii ugruntowanej, „Przegląd Socjologii Jakościowej”, t. X, nr 2, s. 60–80. | pl |
| dc.references | Niedbalski Jakub (2019), Dom pomocy społecznej jako miejsce pracy. Analiza procesu stawania się opiekunem osób niepełnosprawnych intelektualnie, „Przegląd Socjologii Jakościowej”, t. XV, nr 3, s. 162–177. | pl |
| dc.references | Nowak Stefan (1985), Metodologia badań społecznych, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe. | pl |
| dc.references | Paczesny Jacek (2011), O niektórych problemach związanych z dyskursem antyrasistowskim. Na przykładzie sporu o oświadczenie sejmowe posła Górskiego, „Przegląd Socjologii Jakościowej”, t. VII, nr 3, s. 1–34. | pl |
| dc.references | Pałęcka Alicja (2014), Teoria aktora-sieci jako ontologia dla socjologii wizualnej, „Przegląd Socjologii Jakościowej”, t. X, nr 4, s. 6–16. | pl |
| dc.references | Pałęcka Alicja (2021), „Spokojnie, jestem grzeczny”. Molestowanie seksualne jako strategia uczestników badania, „Przegląd Socjologii Jakościowej”, t. XVII, nr 2, s. 44–60. | pl |
| dc.references | Pawłowska Beata (2013), Czynniki wpływające na powstawanie i/lub ukrywanie emocji w pracy przedstawiciela handlowego i nauczyciela, „Przegląd Socjologii Jakościowej”, t. IX, nr 2, s. 128‒151. | pl |
| dc.references | Piechota Anna, Tokarz Aleksandra (2014), Zastosowanie Analizy Konstytucji Znaczenia (MCA) w badaniu motywacji do twórczości artystycznej, „Przegląd Socjologii Jakościowej”, t. X, nr 1, s. 158–186. | pl |
| dc.references | Piszek Artur, Stachura Krzysztof (2014), Evernote: zastosowanie notatnika internetowego do badań jakościowych, „Przegląd Socjologii Jakościowej”, t. X, nr 2, s. 196–210. | pl |
| dc.references | Schrödinger Erwin (1944), What is Life?, Cambridge: Cambridge University Press. | pl |
| dc.references | Słowińska Katarzyna (2010), Społeczny świat hodowców gołębi pocztowych, „Przegląd Socjologii Jakościowej”, t. VI, nr 3, s. 3–135. | pl |
| dc.references | Strauss Anselm, Corbin Juliet (1990), Basics of qualitative research: Grounded theory procedures and techniques, Thousand Oaks: Sage Publications, Inc. | pl |
| dc.references | Sułek Antoni (1979), Eksperyment w badaniach społecznych, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe. | pl |
| dc.references | Szczepaniak Colette (2022), W „mikroświecie macierzyństwa” – doświadczanie samotności macierzyńskiej w badaniu autoetnograficznym, „Przegląd Socjologii Jakościowej”, t. XVIII, nr 4, s. 152–167. | pl |
| dc.references | Szkuta Katarzyna (2009), „Cześć chłopaku!”. Rytualne aspekty zaangażowania w rozmowę w audycji radiowej, „Przegląd Socjologii Jakościowej”, t. V, nr 2, s. 23–41. | pl |
| dc.references | Szyma-Ziembińska Karolina (2021), „Ja, ucieleśniona w ruchu”, czyli o biegowej drodze z autoetnografią, „Przegląd Socjologii Jakościowej”, t. XVII, nr 1, s. 42–55. | pl |
| dc.references | Ślęzak Izabela (2014), Kolektywny wymiar budowania zaangażowania w pracę seksualną kobiet świadczących usługi seksualne w agencjach towarzyskich, „Przegląd Socjologii Jakościowej”, t. X, nr 4, s. 56–79. | pl |
| dc.references | Ślęzak Izabela (2015), Emocje badacza jako „narzędzie” analizy i interpretacji danych. Doświadczenia z badań terenowych w agencjach towarzyskich, „Rocznik Lubuski”, nr 41(1), s. 183–196. | pl |
| dc.references | Ślęzak Izabela (2018), Praca nad zaufaniem. Etyczne, praktyczne i metodologiczne wyzwania w relacjach badacz–badani na przykładzie etnografii agencji towarzyskich, „Przegląd Socjologii Jakościowej”, t. XIV, nr 1, s. 138–162. | pl |
| dc.references | Thomas William, Florian Znaniecki (1918), The Polish Peasant in Europe and America, Boston: The Gorham Press. | pl |
| dc.references | Todres Les (2007), Embodied Enquiry: Phenomenological Touchstones for Research, Psychotherapy and Spirituality, London: Palgrave Macmillan. | pl |
| dc.references | Todres Les, Galvin Kathleen (2006), Caring for a Partner with Alzheimer’s Disease: Intimacy, Loss and the Life that is Possible, „International Journal of Qualitative Studies on Health and Well-being”, vol. 1(1), s. 50–61. | pl |
| dc.references | Wojciechowska Magdalena (2012), Ciało – podstawowe narzędzie pracy. Rola ciała w procesie negocjowania tożsamości pracownic agencji towarzyskich, „Przegląd Socjologii Jakościowej”, t. VIII, nr 2, s. 128–151. | pl |
| dc.contributor.authorEmail | lukasz.marciniak@uni.lodz.pl | |
| dc.identifier.doi | 10.18778/1733-8069.21.4.06 | |
| dc.relation.volume | 21 |
Files in this item
This item appears in the following Collection(s)
Except where otherwise noted, this item's license is described as https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0