#Duchowość – ilościowa analiza przestrzeni dyskursywnej na Instagramie. Walidacja i wstępne wyniki

Abstract

Sociologists of religion are increasingly observing not so much a decline as a transformation of the religious sphere in contemporary societies. Part of these changes is the emergence of discourses on spirituality in the Internet space. This situation raises questions about the structure and content of online discourses on spirituality, as well as the opportunities created by new sources of data (Big Data) available for analysis. The aim of this article is, on the one hand, to validate digital data, i.e. whether digital traces in the form of Instagram posts can constitute a complementary empirical source for scientific research in relation to data obtained by traditional methods, and on the other hand, to present the preliminary results of the analysis – the most popular hashtags in the discourse on spirituality and the structure of their co-occurrence. Quantitative network analysis and descriptive statistics were used, based on the collected material of 20,047 posts with the spirituality hashtag published on Instagram. The worldview framework emerging from the analysis of the most popular hashtags was highlighted, and the conclusions drawn from this analysis may add another voice to the sociological discussion on changes in the religious field, which has been going on for over a century, while pointing to possible innovations in the field of data and methods used in this area of research.

Coraz częściej socjologowie religii obserwują nie tyle zanik, co transformację pola religijnego we współczesnych społeczeństwach. Częścią tych zmian jest pojawienie się w przestrzeni Internetu dyskursów dotyczących duchowości. Sytuacja ta skłania do postawienia pytań o strukturę i treść internetowych dyskursów o duchowości oraz o możliwości stwarzane przez dostępne do analizy nowe źródła danych (Big Data). Celem artykułu jest z jednej strony walidacja danych cyfrowych, tego czy ślady cyfrowe w postaci postów z Instagrama mogą stanowić komplementarne źródło empiryczne do badań naukowych względem danych pozyskanych tradycyjnymi metodami, a z drugiej zaprezentowanie wstępnych wyników analizy – najpopularniejszych hasztagów w dyskursie duchowości oraz struktury ich współwystępowania. Posłużono się ilościową analizą sieciową, a także statystyką opisową, na podstawie zgromadzonego materiału 20 047 postów z hasztagiem duchowości opublikowanych na Instagramie. Wyróżniony został szkielet światopoglądowy wyłaniający się z analizy najpopularniejszych hasztagów, a wnioski płynące z tej analizy mogą dodać kolejny głos w toczącej się już ponad sto lat socjologicznej dyskusji nad przemianami pola religijnego, jednocześnie wskazując na możliwe innowacje w polu danych i metod używanych w tym obszarze badawczym.