Wobec polskości. Z doświadczenia nauczyciela języka polskiego jako obcego

Abstract

W artykule podjęto zagadnienie polskości jako pojęcia homonimicznego. Ukazano złożoność odniesień do polskości zarówno nauczycieli, jak i słuchaczy kursów JPJO mających polskie pochodzenie. Poszukiwano odpowiedzi na pytanie, jakie czynniki kształtują rozumienie polskości nauczyciela JPJO i młodych Polaków ze Wschodu. Lektor ma ugruntowany przez studia humanistyczne obraz polskości. Jednakże przemiany społeczne i zadania stawiane w procesie glottodydaktycznym każą mu konfrontować treść własnego rozumienia polskości z tym, jak jest ona pojmowana w różnych środowiskach, a także przez uczestników kursu. Badania socjologiczne wskazują, że opinie mass mediów o stosunku Polaków do własnego dziedzictwa kulturowego nie odpowiadają prawdzie. Kryteria polskości, wyodrębnione przez młodą generację Polaków urodzonych w kraju, stały się podstawą ankiety analizującej stosunek słuchaczy kursu JPJO do tego, co polskie. Wyniki ankiety pokazują, że większość badanych urzędowo przynależy do polskiej społeczności, emocjonalnie identyfikuje się z nią 54 proc. (z wiarą katolicką 52 proc.), pozostałym trudno jednoznacznie określić tożsamość. Polskiego uczyło się wcześniej 88 proc. badanych, 96 proc. deklaruje znajomość polskich obyczajów, ale tylko 25 proc. ich przestrzega. Po studiach w Polsce chce zostać 66 proc., żaden respondent tej możliwości nie wyklucza.

The study is concerned with the idea of polishness as a bisemic concept. It reveals the complexity of references connected with this idea, amongst the teachers as well as amongst the students of PAFL (Polish as Foreign Language) courses who have Polish origins. The article also seeks to define the factors influencing the understanding of polishness by the PAFL teacher and young Poles from the East. The teacher’s concept of polishness is formed by years of humanistic studies. Still, social changes and tasks set by the glottodidactic course confront that concept with the one formed in different social groups, like PAFL students. Sociological investigations indicate that the real attitude of Poles to their cultural heritage differs from the one created by mass media. The criteria of polishness set by the young generation of Poles (born in Poland), formed the basis of a questionnaire aimed to analyze the attitude of PAFL students. The results show that the majority of students officially belong to the Polish society, with 54% emotionally identifying themselves with it (and 52% with the Roman Catholic faith), while the identity of the rest cannot be unequivocally described. 88% of them had been learning Polish before, and 96% declare familiarity with Polish customs, while only 25% practice them. The majority (66%) would like to stay in Poland after having graduated, and none of them opposes to this idea.