| dc.description.abstract | Esej posługuje się przykładem powieści A. J. Cronina Gwiazdy patrzą na nas, której tytuł
jest cytatem z mało znanego wiersza Matthew Arnolda, żeby udowodnić jak ważne jest
zrozumienie sensu tytułu dla zrozumienia powieści. Odszyfrowany tytuł nadaje tej powieści
0 walce górników o chleb i bezpieczeństwo głębię chrześcijańskiego komentarza.
Autor stwierdza, że spośród paratekstów literackich takich jak dedykacje, motta, przedmowy
1 posłowia, przypisy, aneksy, glosariusze, kolofony i inne dodatki do głównego tekstu, tytuł
jest najważniejszy.
W poszukiwaniu różnych rodzajów tytułów należy sięgnąć do przeszłości cywilizacji
śródziemnomorskiej - do starożytnego Egiptu, Babilonu, Izraela, Grecji i Rzymu.
Trudno się zorientować co do formy tytułów egipskich tam, gdzie zachowały się raczej
końcowe kolofony, czasem zawierające streszczenia księgi. Natomiast z całą pewnością można
stwierdzić, że Babilończycy i Izraelczycy najpierw używali tytułów stanowiących pierwsze słowa
tekstu. Później rozwinęły się tytuły eponimiczne czyli odimienne i gatunkowe - pieśń, psalm,
kronika.
Grecy wymyślili tytuły peryfrastyczne, zaczynające się od peri, czego odpowiednikiem
u Rzymian było de. 1 en typ tytułów został przyjęty przez całą Europę używającą łaciny.
Rzymianie dali językom europejskim wyraz tytuł, przekazali ponadto grecką historię i kronikę,
których znaczenie wyszło daleko poza ich pierwotny zakres.
W następnej kolejności autor omawia długie tytuły opisowe, wykorzystując głównie
materiał angielski, od renesansu do XIX w. Niektóre z nich są streszczeniami tekstów.
Zbliżone do nich są tytuły podwójne, widoczne już u Cycerona i w średniowieczu, jak
Perceval ou le Conte du Graal. W literaturze angielskiej występują obficie w XVII, XVIII
i XIX w. Od nich tylko krok do podtytułów i ich funkcji oraz do nadtytułów, takich jak
Pięcioksiąg, Oresteia, Saga rodu Forsytów, nadtytułów G. B. Shawa i J. R. R. Tolkiena.
Omówiono tendencję XX w. do tytułów krótkich, ruch w kierunku przesunięcia uwagi
z fabuły na główną postać, a z postaci na stosunki międzyosobowe, co widać już było u Jane
Austen. Zmienia się funkcja informacyjna tytułu na intrygującą i powstaje chęć wyrażenia idei
lub przesłania utworu, co widać w tytułach symbolicznych i cytatowych, zwłaszcza wziętych
z Biblii lub z Szekspira. | pl_PL |
