Динження мира. Лнгн Наций н проблема разоружения

Abstract

Ruchy pokojowe w okresie międzywojennym były nader zróżnicowane, ale łączyła je m. in. idea rozbrojenia, która należała do zasadniczych celów ich działalności. Różne były formy jej propagowania; organizowano mitingi, kongresy, ogłaszano rezolucje, wydawano materiały propagandowe. Organizacje pacyfistyczne wiązały wielkie nadzieje z Konferencją Rozbrojeniową. Właśnie w okresie jej trwania ruchy pokojowe wzmogły swoją działalność — swe postulaty kierowały do rządów, mobilizując szerokie kręgi opinii publicznej dla ich poparcia. Ich podejście do rozbrojenia było jednak naiwne, nierealistyczne. Zupełnie inny punkt widzenia reprezentowała dyplomacja radziecka, która przedstawiła w toku prac Komisji Przygotowawczej plan całkowitego i powszechnego rozbrojenia. Po jego odrzuceniu wysunęła propozycje w sprawie stopniowego rozbrojenia. Radzieckie propozycje spotkały się z uznaniem i poparciem wielu organizacji pacyfistycznych. Wszystkie inne propozycje zgłaszane na Konferencji nie służyły rozbrojeniu. Taki charakter miała de facto polska propozycja rozbrojenia moralnego, która „służyła ukrywaniu przygotowań do wojny, »łagodzeniu« agresora, usypianiu narodów; pozbawiała je oręża w walce z militaryzmem i faszyzmem". Liga Narodów nie odegrała pozytywnej roli w realizacji rozbrojenia, nie wyzyskała konstruktywnych propozycji radzieckich. Istotny był fakt samego „podjęcia" przez Ligę Narodów problemu rozbrojenia. Należy też docenić działalność ruchów pacyfistycznych, które z dużym zaangażowaniem propagowały ideę powszechnego rozbrojenia.