dc.contributor.author | Glinkowski, Witold Piotr | |
dc.contributor.editor | Ławrynowicz, Julian | |
dc.date.accessioned | 2018-03-12T12:11:59Z | |
dc.date.available | 2018-03-12T12:11:59Z | |
dc.date.issued | 2011 | |
dc.identifier.isbn | 978-83-929139-1-7 | |
dc.identifier.uri | http://hdl.handle.net/11089/24231 | |
dc.description.abstract | Godność człowieka można rozpatrywać w kategoriach obiektywnie
przysługujących ludzkiemu bytowi cech lub właściwości, a zatem w abstrakcji od
relacji, w jakich człowiek uczestniczy. Można jednak rozpatrywać ją w kontekście
relacji dialogicznych. Tę ostatnią drogę obrali współcześni dialogicy, czyli przedstawiciele
dwudziestowiecznej filozofii dialogu, do których zaliczamy m.in.
Ferdinanda Ebnera, Martina Bubera, Franza Rosenzweiga oraz naszego rodaka –
ks. Józefa Tischnera. Zgodnie z ich założeniami, o specyfice człowieka, a zatem
również o przysługującej mu godności, decyduje przede wszystkim uczestniczenie
w relacjach dialogicznych. Istnieje kilka ważnych różnic, które sprawiają, że
relacje dialogiczne są czymś innym niż relacje monologiczne. Oto najważniejsze:
Po pierwsze, źródło i kryterium ważności relacji dialogicznych jest transcendentne,
a więc nie należy do immanentnie rozumianego obszaru kultury; po drugie,
inicjatorem tych relacji jest Bóg, zaś człowiek może je podejmować oraz może
zaprosić do uczestniczenia w nich inne istoty; po trzecie, relacji tych nie można
rozpatrywać w kategoriach przyczynowo-skutkowych, gdyż akces do nich jest
aktem wolnego wyboru; po czwarte, uczestnictwo w tych relacjach dotyczy całego
człowieka (jego egzystencji), a nie zaledwie pewnych warstw składających się na
jego podmiotowość; po piąte, jedną ze stron uczestniczących w relacji dialogicznej
jest zawsze człowiek, a same te relacje stanowią przesłankę decydującą o uczłowieczeniu
ludzkiej istoty. Stosownie do powyższych założeń godność człowieka,
jako pochodna relacji z Bogiem i ujawniająca się jedynie w ramach relacji dialogicznych,
okazuje się raczej darem – udzielanym i przyjmowanym, aniżeli cechą –
posiadaną i charakteryzującą „obiekt”, jakim jest człowiek. | pl_PL |
dc.description.abstract | Die Menschenwürde kann in den Kategorien betrachtet werden, die objektiv
den menschlichen Eigenschaften zustehen, also abgesehen von den Beziehungen,
an denen der Mensch teilnimmt. Sie kann jedoch auch im Zusammenhang mit
dialogischen Beziehungen betrachtet werden. Diese Möglichkeit haben die
65
gegenwärtigen Dialogiker, dh. die Vertreter der dialogischen Philosophie des 20.
Jahrhunderts gewählt, zu denen unter anderen Ferdinand Ebner, Martin Buber,
Franz Rosenzweig und unser Landsmann – Józef Tischner zählen. Gemäss ihren
Voraussetzungen entscheidet vor allem die Teilnahme an den dialogischen
Beziehungen über die Eigenartigkeit des Menschen, also auch über die ihm
zustehende Würde. Es bestehen einige wichtige Unterschiede, die es verursachen,
dass die dialogischen Beziehungen etwas Anderes sind als die monologischen
Beziehungen. Hier die wichtigsten Unterschiede: erstens sind die Quelle und das
Gewichtungskriterium der dialogischen Beziehung transzendent, gehören also nicht
dem immanent begriffenen Kulturbereich an; zweitens ist der Gott der Auslöser
dieser Beziehungen, während der Mensch sie nur aufnehmen oder andere Wesen zu
der Teilnahme daran einladen kann; drittens sind diese Beziehungen nicht als
Ursache-Folge-Geschehen zu betrachten, weil der Beitritt dazu eine freie Wahl
bleibt; viertens betrifft die Teilnahme an diesen Beziehungen den ganzen
Menschen (seine Existenz) und nicht lediglich einige Stufen, die seine Subjektivität
ausmachen; fünftens ist immer der Mensch eine der Parteien, die an der
dialogischen Beziehung beteiligt sind und die Beziehungen selbst bilden eine
Voraussetzung, die darüber entscheidet, dass das menschliche Wesen zum
Menschen wird. Bei Berücksichtigung der oben angeführten Voraussetzungen
erweist sich die Menschenwürde – als etwas, was von der Beziehung mit Gott
abgeleitet wird und ausschliesslich im Rahmen der dialogischen Beziehung zum
Vorschein kommt – eher eine Gabe zu sein, die erteilt und angenommen wird, als
eine Eigenschaft, die der Mensch besitzt und die ihn als „menschliches Objekt”
gekennzeichnet. | pl_PL |
dc.language.iso | pl | pl_PL |
dc.publisher | Chrześcijańskie Forum Pracowników Nauki | pl_PL |
dc.relation.ispartof | Nauka-Etyka-Wiara 2011 : NEW'11 : konferencja Chrześcijańskiego Forum Pracowników Nauki, Dobieszków, 23-26 czerwca 2011 / [red. Julian Ławrynowicz i Andrzej Zabołotny].; | |
dc.subject | godność człowieka | pl_PL |
dc.subject | osoba ludzka | pl_PL |
dc.subject | odpowiedzialność | pl_PL |
dc.subject | filozofia dialogu | pl_PL |
dc.subject | human dignity | pl_PL |
dc.subject | human person | pl_PL |
dc.subject | responsibility | pl_PL |
dc.subject | philosophy of dialogue | pl_PL |
dc.title | Dialog źródłem godności człowieka | pl_PL |
dc.type | Article | pl_PL |
dc.page.number | 64–74 | pl_PL |
dc.contributor.authorAffiliation | Uniwersytet Łódzki, Wydział Filozoficzno-Historyczny | pl_PL |
dc.contributor.authorBiographicalnote | Witold P. Glinkowski, dr hab., prof. nadzw. Uniwersytetu Łódzkiego (Katedra Filozofii Współczesnej). Absolwent historii i filozofii. Zajmuje się filozofią dialogu, antropologią filozoficzną, filozofią hermeneutyczną. Wydał m. in.: Wolność ku nadziei. Spotkanie z myślą ks. Józefa Tischnera (2003); Imię filozofii. Przyczynek do filozofii dialogu (2005); Transcendencje codzienności (2008); Człowiek – istota spoza kultury. Dialogika Martina Bubera jako podstawa antropologii filozoficznej (2011) i kilkadziesiąt artykułów, głównie poświęconych myśli M. Bubera, J. Tischnera, M. Heideggera. | pl_PL |
dc.references | Św. Tomasz z Akwinu, Suma teologiczna, t. 3: O Trójcy Przenajświętszej, przeł. P. Bełch, Wyd. Veritas, Londyn, 1978. | pl_PL |
dc.references | Filek, J., Filozofia odpowiedzialności XX wieku, Znak, Kraków, 2003. | pl_PL |
dc.references | Filek, J., Filozofia jako etyka. Eseje filozoficzno-etyczne, Znak, Kraków, 2001. | pl_PL |
dc.references | Glinkowski, W. P., Imię filozofii. Przyczynek do filozofii dialogu, Wyd. UŁ, Łódź, 2005. | pl_PL |
dc.references | Rosenzweig, F., Der Störn der Erlösung, Den Haag 1976; wyd. pol.: tenże, Gwiazda Zbawienia, przeł. T. Gadacz, Znak, Kraków, 1998. | pl_PL |
dc.references | Tischner, J., Filozofia dramatu, Dialogue / Znaki czasu, Paryż, 1990. | pl_PL |
dc.references | Scheler, M., O idei człowieka, przeł. A. Węgrzecki, [w:] tenże, Pisma z antropologii filozoficznej i teorii wiedzy, przeł. S. Czerniak, A. Węgrzecki, PWN, Warszawa, 1987. | pl_PL |
dc.references | Crosby, J. F., Zarys filozofii osoby. Bycie sobą, przeł. B. Majczyna, WAM, Kraków, 2007. | pl_PL |
dc.references | Czartoryski, A. K., Katechizm rycerski, oprac. H. Mościcki, Warszawa, 1916; cyt. za: Gloger, Z., Encyklopedia staropolska, t. 4, WP, Warszawa, 1972. | pl_PL |
dc.references | Ebeling, G., Przyczynek do definicji człowieka, przeł. M. Łukasiewicz, [w:] Człowiek w nauce współczesnej, red. K. Michalski, Znak, Kraków, 2006. | pl_PL |
dc.references | Heschel, A. J., Who Is Man, Stanford University Press, Stanford, 1965. | pl_PL |
dc.references | Sherwin, B. L., Abraham Joshua Heschel, przeł. M. Kapera, Wyd. WAM, Kraków, 2003. | pl_PL |
dc.references | Gilson, E., Chrystianizm a filozofia, przeł. A. Więckowski, PAX, Warszawa, 1988. | pl_PL |
dc.references | Darowski, R., Filozofia człowieka. Zarys problematyki. Antologia tekstów, WSF-P / Ignatianum, Wyd. WAM, Kraków, 2008. | pl_PL |
dc.references | Buber, M., Ja i Ty. Wybór pism filozoficznych, przeł. J. Doktór, PAX, Warszawa, 1992. | pl_PL |
dc.references | Glinkowski, W. P., Wolność ku nadziei. Spotkanie z myślą ks. Józefa Tischnera, Wyd. UŁ., Łódź, 2003. | pl_PL |
dc.contributor.authorEmail | witoldpiotrporycki@o2.pl | pl_PL |