Z rozważań o rosyjsko-francuskim dialogu kulturowym XVIII wieku

Abstract

The paper presents an outline of the history of Russian and French cultural alliance, beginning with episodic contacts in the 16th and 17th centuries until the 18th c., which commences a dialogue with France that would continue over several hundreds of years. Its ideological and cultural principles became the source of inspiring civilization transformations and the foundation of the pro-Western identity of the then still until recently Holy Russia, with Peter I, “the Revolutionary on the Throne”, as the initiator and promoter of a Western – French – civilization. The process of infiltration by the French culture advanced further thanks to the fascination on the part of Peter I’s daughter Elizabeth with anything that was “in the French spirit”. This resulted in the phenomenon of Gallomania, which culminated in the second half of the 18th c., i.e. during the reign of Catherine II. At that time, with the Russian admiration for the French Enlightenment ideals in the background and thanks to Catherine II’s friendship with the Encyclopédistes (mostly Voltaire and Diderot), Russia – with its Enlightened Absolutism – aspired to the circle of the most powerful European countries.

Referat prezentuje zarys historii mariażu kulturowego Rosji i Francji, począwszy od epizodycznych kontaktów w XVI i XVII wieku, aż po wiek XVIII, który otwiera trwający wiele wieków dialog z Francją. Jej ideowe i kulturowe pryncypia staną się źródłem inspirujących przemian cywilizacyjnych i fundamentem prozachodniej tożsamości niedawnej jeszcze Świętej Rusi, a inicjatorem i propagatorem zachodniej – francuskiej – cywilizacji okaże się „rewolucjonista na tronie” Piotr I. Procesowi postępującej infiltracji francuskiej kultury w Rosji sprzyjać będzie fascynacja córki Piotra I – Elżbiety wszystkim, co z ducha francuskie, co procentować będzie zjawiskiem gallomanii, którego apogeum przypadnie na II połowę XVIII wieku – okres panowania Katarzyny II. Wówczas, w tle rosyjskiej admiracji ideami francuskiego Oświecenia, dzięki przyjaźniom Katarzyny II z encyklopedystami (głównie Wolterem i Diderotem) Rosja ze swym absolutyzmem oświeceniowym aspirować będzie do grona najpotężniejszych mocarstw europejskich.