Pokaż uproszczony rekord

dc.contributor.authorAnusik, Zbigniew
dc.date.accessioned2018-06-12T13:59:59Z
dc.date.available2018-06-12T13:59:59Z
dc.date.issued2017
dc.identifier.issn1644-857X
dc.identifier.urihttp://hdl.handle.net/11089/25067
dc.description.abstractWhen the Constitution was ratified on May 3, 1791, establishing good relations with Russia was the most important issue for the security of the Commonwealth. As leaders of the Great Diet noticed that prosperous situation in the Polish-Lithuanian state’s international relations was ending, they suggested Stanisław August to turn to Russia. Because of their initiative, the king introduced several members of the St. Petersburg court to the Guardians of the Laws. Yet, it did not reorient Polish foreign policy. Having strengthened his position, Stanisław August was delaying direct talks with the empress. He was convinced, that to avoid Russian intervention in the Commonwealth’s internal affairs, one should not provoke Russians and appease any internal conflicts. That assumption turned to be wrong, though. Contrary to the views of the vast majority of Polish historians, who believed that Russian intervention in Poland was predetermined, the St. Petersburg court was divided, when it came to the policy on the Polish-Lithuanian state. Some advisers of Catherine II believed, that without a final agreement with German courts, one should not start a war with the Commonwealth, because it would be hard, long-lasting and costly. Yet, views of Polish malcontents and empress’s favorite, Platon A. Zubov, were taken into account, and a military operation was launched, without looking at Vienna and Berlin’s position. A passive diplomacy turned out to be a fatal mistake of the Polish king and his advisers. The concept of a limited warfare was equally wrong. The weak resistance of the Polish army strengthened the position of the empress’s favorite. When Stanisław August’s letter to Catherine II arrived at St. Petersburg, already in the course of war, at the Russian court a group of war opponents took a final attempt to stop hostilities, and start negotiations with the Commonwealth’s ruler. However, successes of empress’s troops, that rapidly moved towards Warsaw after the withdrawing Poles, favored supporters of an armed intervention. The king and his advisers ceased to believe in the possibility of victory too soon, and capitulated at the time, when there was still a chance to continue the war, a prolongation of which by several weeks might have prompted the empress to start peace negotiations. It was a great political mistake, which turned out to be the beginning of the end of the First Republic.en_GB
dc.description.abstractPo uchwaleniu Konstytucji 3 maja ułożenie stosunków z Rosją było najważniejszą kwestią z punktu widzenia bezpieczeństwa Rzeczypospolitej. Widząc wygasanie pomyślnej dla państwa polsko-litewskiego koniunktury w stosunkach międzynarodowych, przywódcy Sejmu Wielkiego zasugerowali Stanisławowi Augustowi dokonanie zwrotu ku Rosji. To z ich inicjatywy król wprowadził do Straży Praw kilku stronników dworu petersburskiego. Nie pociągnęło to jednak za sobą reorientacji polskiej polityki zagranicznej. Umocniwszy swoją pozycję, Stanisław August zwlekał z nawiązaniem bezpośrednich rozmów z cesarzową. Był przekonany, że wystarczy nie prowokować Rosjan i łagodzić wszelkie konflikty wewnętrzne, żeby uniknąć rosyjskiej interwencji w wewnętrzne sprawy Rzeczypospolitej. Założenie to okazało się błędne. Wbrew twierdzeniu ogromnej większości historyków polskich, którzy uważali, że rosyjska interwencja w Polsce była z góry przesądzona, na dworze petersburskim do ostatniej chwili trwały spory i dyskusje dotyczące kształtu polityki wobec państwa polsko-litewskiego. Część doradców Katarzyny II była zdania, że bez ostatecznego porozumienia z dworami niemieckimi nie należy zaczynać wojny z Rzecząpospolitą, gdyż będzie ona ciężka, długotrwała i kosztowna. Namowy polskich malkontentów sprawiły jednak, że ostatecznie zwyciężyła, lansowana przez faworyta cesarzowej – Płatona A. Zubowa, koncepcja rozpoczęcia działań zbrojnych bez oglądania się na stanowisko Wiednia i Berlina. Bierność dyplomatyczna okazała się fatalnym błędem polskiego króla i jego doradców. Równie błędna była koncepcja prowadzenia wojny w ograniczonym tylko zakresie. Słaby opór polskich armii umacniał bowiem pozycję faworyta cesarzowej. Już w trakcie działań wojennych, po nadejściu do Petersburga listu Stanisława Augusta do Katarzyny II, grupa przeciwników wojny na dworze rosyjskim podjęła ostatnią próbę przerwania działań zbrojnych i rozpoczęcia rozmów z władcą Rzeczypospolitej. Sukcesy wojsk cesarzowej, które w ślad za wycofującymi się Polakami zmierzały szybko w kierunku Warszawy działały jednak na korzyść zwolenników zbrojnej interwencji. Król i jego doradcy zbyt szybko przestali wierzyć w możliwość odniesienia zwycięstwa i skapitulowali w chwili, kiedy wciąż istniały szanse na kontynuowanie wojny, której przedłużenie o kilka tygodni mogło skłonić cesarzową do wyrażenia zgody na rozpoczęcie negocjacji pokojowych. Był to fatalny błąd polityczny, który okazał się w konsekwencji początkiem końca pierwszej Rzeczypospolitej.pl_PL
dc.description.sponsorshipTask: Publication of English-language version of the volumes of the Przegląd Nauk Historycznych financed through contract no. 501/1/P-DUN/2017 from the funds of the Ministry of Science and Higher Education devoted to the promotion of scholarship.en_GB
dc.description.sponsorshipZadanie :,,Wydanie anglojęzycznych wersji zeszytów czasopisma "Przegląd Nauk Historycznych”” finansowane w ramach umowy nr 501/1/P-DUN/2017 ze środków Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego przeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę.pl_PL
dc.language.isoenen_GB
dc.publisherWydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiegoen_GB
dc.relation.ispartofseriesPrzegląd Nauk Historycznych;3
dc.subjectGreat Dieten_GB
dc.subjectConstitution of May 3en_GB
dc.subjectGuardians of the Lawsen_GB
dc.subjectforeign policy of the Commonwealthen_GB
dc.subjectRussian-Polish relations in 1791–1792en_GB
dc.subjectSejm Wielkipl_PL
dc.subjectKonstytucja 3 majapl_PL
dc.subjectStraż Prawpl_PL
dc.subjectpolityka zagraniczna Rzeczypospolitejpl_PL
dc.subjectstosunki polsko-rosyjskie w latach 1791–1792pl_PL
dc.titleThe Commonwealth of Poland towards Russia in the final stage of the Great Diet (1791–1792)en_GB
dc.title.alternativeRzeczpospolita wobec Rosji w ostatniej fazie obrad Sejmu Wielkiego (1791–1792)pl_PL
dc.typeArticleen_GB
dc.rights.holder© Copyright by Authors, Łódź 2017; © Copyright for this edition by Uniwersytet Łódzki, Łódź 2017en_GB
dc.page.number[71]-115
dc.contributor.authorAffiliationUniversity of Lodz, The Faculty of Philosophy and History, The Institute of History, The Department of Modern History
dc.identifier.eissn2450-7660
dc.referencesThe Public Archives of Potocki’s Family (Archiwum Publiczne Potockich) [APP] No 227. [The Central Archives of Historical Records in Warsaw (Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie)].pl_PL
dc.referencesmanuscript 1652, 1653. [The Science Library of PAU and PAN in Cracow (Biblioteka Naukowa PAU i PAN w Krakowie)].pl_PL
dc.referencesMuscovitica vol. 451, 452, 453. [Riksarkivet in Stockholm [RA]].pl_PL
dc.referencesPolonica vol. 229. [Riksarkivet in Stockholm [RA]].pl_PL
dc.referencesGłos Jaśnie Wielmożnego Jegomości Tadeusza Kościałkowskiego z Zyndranów, starosty Czotyrskiego, posła Wiłkomierskiego na sesyi seymowey dnia 6 Grudnia 1791 r. miany, Warszawa [1791].pl_PL
dc.referencesGłos Jego Królewskiej Mości dnia 21 maja roku 1792, [Warszawa 1792].pl_PL
dc.referencesKalinka W., Ostatnie lata panowania Stanisława Augusta, 2nd ed., part 2 (Dokumenta do historyi drugiego i trzeciego podziału), Kraków 1891.pl_PL
dc.referencesO ustanowieniu upadku konstytucji polskiej 3 maja, vol. II, Lwów 1793.pl_PL
dc.referencesOstatni poseł polski do Porty Ottomańskiej. Akta legacji stambulskiej Franciszka Piotra Potockiego, ed. K. Waliszewski, vol. I, Paris 1894.pl_PL
dc.referencesRok nadziei, rok klęski. Z korespondencji Stanisława Augusta z posłem polskim w Petersburgu Augustynem Deboli, ed. J. Łojek, Warszawa 1974.pl_PL
dc.referencesStanislas Poniatowski et Maurice Glayre. Correspondance relative aux partages de la Pologne, ed. E. Mottaz, Paris 1897.pl_PL
dc.referencesVolumina legum, vol. IX, Kraków 1889.pl_PL
dc.referencesWolski M., Obrona Stanisława Augusta, ed. B. Zaleski, “Rocznik Towarzystwa Historyczno-Literackiego w Paryżu”, vol. 1867, Poznań 1867.pl_PL
dc.referencesAnusik Z., Czy dwór berliński proponował Szwecji udział w drugim rozbiorze Polski? Przyczynek do dziejów stosunków politycznych pomiędzy Sztokholmem, Berlinem i Warszawą w latach 1789–1792, [in:] Oświeceni wobec rozbiorów Polski, ed. J. Grobis, Łódź 1998, pp. 43–63.pl_PL
dc.referencesAnusik Z., Dyplomacja szwedzka wobec kryzysu monarchii we Francji w latach 1787–1792, Łódź 2000.pl_PL
dc.referencesAnusik Z., Kontrowersje wokół składu personalnego Straży Praw. Wpływ uwarunkowań międzynarodowych na sytuację wewnętrzną w Rzeczypospolitej w ostatniej fazie obrad Sejmu Czteroletniego, [in:] 200 lat Konstytucji 3 Maja. Materiały z konferencji naukowej, ed. M. Pawlak, Bydgoszcz 1992, pp. 93–116.pl_PL
dc.referencesAnusik Z., Między Warszawą, Sztokholmem i Petersburgiem. Geneza rosyjskiej interwencji w Polsce w 1792 r. w świetle korespondencji ambasadora szwedzkiego w Petersburgu Curta von Stedingka, [in:] Przełomy w historii. XVI Powszechny Zjazd Historyków Polskich (Wrocław 15–18 września 1999 roku). Pamiętnik,vol. II, part 1, Toruń 2000, pp. 255–276.pl_PL
dc.referencesAnusik Z., Misja polska w Sztokholmie w latach 1789–1795, Łódź 1993.pl_PL
dc.referencesAnusik Z., O polską koronę. Dwór sztokholmski wobec kwestii sukcesji tronu w Polsce w dobie Sejmu Czteroletniego, [in:] Studia i materiały z dziejów nowożytnych,ed. K. Matwijowski, S. Ochmann-Staniszewska, Prace historyczne XIII, Wrocław 1995, pp. 147–167.pl_PL
dc.referencesAnusik Z., O szwedzki alians. Karta z dziejów stosunków politycznych pomiędzy Sztokholmem a Warszawą w dobie Sejmu Czteroletniego, “Acta UniversitatisLodziensis”, Folia Historica 57, 1996, pp. 77–106.pl_PL
dc.referencesAnusik Z., Organizacja i funkcjonowanie polskiej służby zagranicznej w latach 1764–1792 (próba nowego spojrzenia), “Acta Universitatis Lodziensis”, FoliaHistorica 58, 1996, pp. 49–82.pl_PL
dc.referencesAnusik Z., Rokowania o polsko-szwedzki traktat sojuszniczy w 1790 roku, “Zapiski Historyczne” 1996, vol. LXI, issue 2–3, pp. 21–44.pl_PL
dc.referencesAnusik Z., Rzeczpospolita wobec wojny wschodniej (1787–1792) i wojny szwedzko-rosyjskiej (1788–1790), [in:] Polska wobec wielkich konfliktów w Europie nowożytnej. Z dziejów dyplomacji i stosunków międzynarodowych w XV–XVIII wieku,ed. R. Skowron, Kraków 2009, pp. 145–186.pl_PL
dc.referencesAnusik Z., Stosunki polsko-pruskie w dobie Sejmu Czteroletniego. Kilka refleksji w związku z książką Macieja Kucharskiego, “Przegląd Nauk Historycznych”2003, vol. II, No. 1 (3), pp. 207–233.pl_PL
dc.referencesAnusik Z., Szwedzki rywal Fryderyka Augusta. Gustaw III wobec projektów sukcesji tronu w Polsce w latach 1790–1792, “Rocznik Łódzki” 1997, vol. XLIV,pp. 89–115.pl_PL
dc.referencesAnusik Z., Wznowienie stosunków dyplomatycznych polsko-szwedzkich u progu obrad Sejmu Czteroletniego, “Acta Universitatis Lodziensis”, Folia Historica 49,1993, pp. 67–95. pl_PL
dc.referencesAnusik Z., Stroynowski A., Rybiński Józef Ignacy Tadeusz, [in:] Polski słownik biograficzny, vol. XXXIII, Wrocław–Warszawa–Kraków 1991–1992, pp. 334–338. pl_PL
dc.referencesAskenazy S., Przymierze polsko-pruskie, ed. 3, Warszawa 1918.pl_PL
dc.referencesCzeppe M., Orman-Michta E., Sołtyk Stanisław, [in:] Polski słownik biograficzny, vol. XL, Warszawa–Kraków 2000–2001, pp. 424–431.pl_PL
dc.referencesDembiński B., Rosya a rewolucya francuska, Kraków 1896.pl_PL
dc.referencesGrochulska B., Potocki Stanisław Kostka, [in:] Polski słownik biograficzny, vol. XXVIII, Wrocław 1984–1985, pp. 158–170.pl_PL
dc.referencesHomola I., Kossakowski Józef Dominik, [in:] Polski słownik biograficzny, vol. XIV, Wrocław–Warszawa–Kraków 1967–1968, pp. 274–276.pl_PL
dc.referencesKalinka W., Polityka dworu austryackiego w sprawie konstytucyi 3 maja, Kraków 1873.pl_PL
dc.referencesKalinka W., Sejm Czteroletni, ed. 4, vol. I–II, Kraków 1895–1896.pl_PL
dc.referencesKądziela Ł., Rzewuski Kazimierz, [in:] Polski słownik biograficzny, vol. XXXIV, Wrocław–Warszawa–Kraków 1992–1993, pp. 115–127.pl_PL
dc.referencesKonopczyński W., Polska a Szwecja. Od pokoju oliwskiego do upadku Rzeczypospolitej 1660–1795, Warszawa 1924.pl_PL
dc.referencesKrakowski B., Kościałkowski Tadeusz, [in:] Polski słownik biograficzny, vol. XIV, Wrocław–Warszawa–Kraków 1967–1968, pp. 396–397.pl_PL
dc.referencesKucharski M., Działalność dyplomacji polskiej w Berlinie w latach 1788–1792, Katowice 2000.pl_PL
dc.referencesLeśnodorski B., Dzieło Sejmu Czteroletniego (1788–1792). Studium historyczno-prawne, Wrocław 1951.pl_PL
dc.referencesLord R.H., Drugi rozbiór Polski, Warszawa 1973.pl_PL
dc.referencesŁojek J., Geneza i obalenie Konstytucji 3 maja. Polityka zagraniczna Rzeczypospolitej 1787–1792, Lublin 1986.pl_PL
dc.referencesŁojek J., Misja Debolego w Petersburgu w latach 1787–1792. Z dziejów stosunków polsko-rosyjskich w czasach Sejmu Czteroletniego, Wrocław 1962.pl_PL
dc.referencesMichalski J., “Warszawa”, czyli o antystołecznych nastrojach w czasach Stanisława Augusta, [in:] Warszawa XVIII wieku, issue 1, Warszawa 1972, pp. 9–78.pl_PL
dc.referencesMichalski J., Dyplomacja polska w latach 1764–1795, [in:] Historia dyplomacji polskiej, vol. II (1572–1795), ed. Z. Wójcik, pp. 483–707.pl_PL
dc.referencesNawrot D., Działania dyplomacji polskiej w Wiedniu w latach 1788–1792, Katowice 1999.pl_PL
dc.referencesNawrot D., Próba reorientacji polskiej polityki zagranicznej w marcu 1792 r., [in:] Dyplomacja. Polityka. Prawo. Księga pamiątkowa ofiarowana Profesorowi HenrykowiKocójowi w siedemdziesiątą rocznicę urodzin, ed. I. Panic, Katowice 2001, pp. 64–73.pl_PL
dc.referencesRostworowski E., Jelski Konstanty, [in:] Polski słownik biograficzny, vol. XI, Wrocław–Warszawa–Kraków 1964–1965, pp. 154–155.pl_PL
dc.referencesRostworowski E., Maj 1791 – maj 1792. Rok monarchii konstytucyjnej, Warszawa 1985pl_PL
dc.referencesRostworowski E., Ostatni król Rzeczypospolitej. Geneza i upadek Konstytucji 3 maja, Warszawa 1966.pl_PL
dc.referencesRostworowski E., Potocki Stanisław Szczęsny, [in:] Polski słownik biograficzny, vol. XXVIII, Wrocław 1984–1985, pp. 183–202.pl_PL
dc.referencesSmoleński W., Konfederacja targowicka, Kraków 1903.pl_PL
dc.referencesSmoleński W., Ostatni rok Sejmu Wielkiego, ed. 2, Kraków 1897pl_PL
dc.referencesStroynowski A., Patriotyczne wystąpienia opozycji na sejmie 1778 r., “Acta Universitatis Lodziensis”, Folia Historica 19, 1984, pp. 173–180.pl_PL
dc.referencesStroynowski A., Sejmowa opozycja antykrólewska w czasach Rady Nieustającej (kryteria klasyfikacji), “Acta Universitatis Lodziensis”, Folia Historica 18, 1984,pp. 17–27.pl_PL
dc.referencesSzczygielski W., Krytyka parlamentarna Rady Nieustającej w początkach obrad Sejmu Wielkiego a problem konstytucyjnej reformy władz wykonawczych państwa,“Przegląd Nauk Historycznych” 2003, vol. II, No. 2 (4), pp. 67–110.pl_PL
dc.referencesSzczygielski W., Oświecony elitaryzm w Polsce, “Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Łódzkiego”, Ser. I, issue 4, 1976, pp. 111–120.pl_PL
dc.referencesSzczygielski W., Referendum trzeciomajowe. Sejmiki lutowe 1792 roku, Łódź 1994.pl_PL
dc.referencesTomkowicz S., Z wieku Stanisława Augusta, Kraków 1882.pl_PL
dc.referencesWojakowski J., Straż Praw, Warszawa 1982.pl_PL
dc.referencesZahorski A., Spór o Stanisława Augusta, Warszawa 1988.pl_PL
dc.referencesZielińska Z., Rzewuski Seweryn, [in:] Polski słownik biograficzny, vol. XXXIV, Wrocław–Warszawa–Kraków 1992–1993, pp. 138–151.pl_PL
dc.referencesZłomska M., Miaskowski Józef, [in:] Polski słownik biograficzny, vol. XX, Wrocław 1975, pp. 541–542.pl_PL
dc.referencesZłomska M., Olędzki (Olendzki) Stanisław, [in:] Polski słownik biograficzny, vol. XXIII, Wrocław 1978, pp. 796–797.pl_PL
dc.contributor.authorEmailzanusik@uni.lodz.pl
dc.identifier.doi10.18778/1644-857X.16.03.03
dc.relation.volume16en_GB


Pliki tej pozycji

Thumbnail

Pozycja umieszczona jest w następujących kolekcjach

Pokaż uproszczony rekord