Rozwój koncepcji treści ekonomicznej (substance) w Stanach Zjednoczonych

Abstract

An important challenge of the modern tax law is efficient countering of tax avoidance. One of the ways of tackling this problem is investigating and examining of taxpayers’ activities from the perspective of their economic substance. Especially interesting from this perspective seem the American judicial doctrines, in particular the economic substance doctrine and the business purpose doctrine. An analysis of the abovementioned doctrines indicates that the concept of economic substance should be interpreted in the context of a change (improvement) of the taxpayer’s economic/financial/commercial situation resulting from something more than an obtained tax benefit. Such change (improvement) of the taxpayer’s situation may be analyzed from two perspectives – objective and subjective. The objective perspective concentrates on an actual change (improvement) reflected in the amount of income generated by the taxpayer. On the other hand the subjective perspective concentrates on the taxpayer’s belief that the undertaken actions were aimed at the realization of a specific business goal (generation of profit). The objective perspective as not requiring a judgement of the taxpayer’s motives (intentions) seems however more measurable and thus more feasible to apply in practice.

Do istotnych wyzwań współczesnego prawa podatkowego należy skuteczne przeciwdziałanie unikaniu opodatkowania. Jednym ze sposobów walki z tym negatywnym zjawiskiem jest poszukiwanie i badanie w działaniach podatników elementu treści ekonomicznej (ang. substance). Na szczególną uwagę zasługują tu zwłaszcza amerykańskie doktryny orzecznicze, a mianowicie doktryna economic substance oraz doktryna business purpose. Analiza tych doktryn wskazuje, że pojęcie treści ekonomicznej (substance) powinno być rozumiane w kontekście zmiany (poprawy) sytuacji ekonomicznej, finansowej, gospodarczej podatnika, wynikającej z czegoś więcej niż tylko z uzyskanej korzyści podatkowej. Owa zmiana (poprawa) może być przy tym analizowana z dwóch perspektyw – obiektywnej lub subiektywnej. Z perspektywy obiektywnej chodzi o rzeczywistą zmianę (poprawę), mającą odzwierciedlenie w zyskach generowanych przez podatnika. Natomiast z perspektywy subiektywnej chodzi o przekonanie podatnika, że podejmowane działania były nakierowane na realizację konkretnego zamierzenia gospodarczego (osiągnięcie zysku). Kryterium obiektywne, jako niewymagające dokonywania ocen motywów działania podatnika, wydaje się przy tym bardziej mierzalne, a tym samym łatwiejsze do zastosowania w praktyce.